Over huilen is al heel wat gezegd en geschreven. Er zijn ouders die zich –vaak tegen hun gevoel in– laten sussen met ‘het is goed voor de longen’, ‘ze leert het wel’ of ‘nog 4 minuten’ wanneer ze doodvermoeid hun baby laten huilen. Andere ouders halen bij ieder huiltje een borst, speentje of fles tevoorschijn. Geen ouder die zijn kind graag hoort huilen. En iedereen heeft er een idee over.
Dat huilen voor een baby een manier is om te communiceren, zo ver zijn we meestal al wel. Al wordt het te vaak nog gezien als noodzaak, terwijl huilen eigenlijk een uiterst redmiddel zou moeten zijn. Je baby vertelt je dat hij iets nodig heeft of dat er iets mis is. Je baby communiceert zijn behoeften. Baby’s hebben onder andere behoefte aan voeden, slaap, een propere luier, meer of minder prikkels, nabijheid en veiligheid.
De taal van het huilen
Aletha Solter gaat in haar boek ‘De taal van huilen’ een stapje verder. Volgens haar hebben baby’s ook behoefte aan ‘het ontladen van stress’. Stress ontladen via huilen. ‘Huilbehoefte’. Bedenk wel dat dit over onze Westerse cultuur gaat. Er zijn ook culturen waar baby’s nauwelijks huilen, omdat die veel minder stress en prikkels kennen. Hierover later meer.
De wereld buiten mama’s veilige moederschoot ontdekken is heel overweldigend.
Hoewel het babybestaan vaak zorgeloos oogt, is een baby erg gevoelig en ervaart hij gemakkelijk stress, helemaal in onze Westerse samenleving.
Grotere dingen als een moeizame geboorte of scheiding van de moeder (denk aan couveuse) maar ook kleine dingen zoals een fel geluid, druk bezoek of onbekende geur: de wereld buiten mama’s veilige moederschoot ontdekken is heel overweldigend. En hoewel de ene baby gevoeliger is dan de andere, zijn het stuk voor stuk uiterst sensitieve wezentjes die heel wat te verwerken krijgen.
Volgens Solter kan een baby zich, via huilen, hier van nature van herstellen. Ze verwijst onder andere naar onderzoek waar de chemische samenstelling van tranen werd onderzocht. Dr. William Frey vond het stresshormoon ACTH (adrenocorticotroophormoon) terug in tranen. Het lijkt er op dat ons lichaam het teveel aan stresshormonen via huilen (en zweten) weer kwijt geraakt. Frey concludeerde dat het niet goed is om huilen steeds maar te onderdrukken. Alles wat je doet om je kind er van te weerhouden om te huilen (op het moment dat het daar behoefte aan heeft) kan een controlepatroon voor je kind worden. Zelfs je baby direct aan de borst leggen als die huilt: je kindje kan dan het idee krijgen dat het zich niet mag uiten.
Ook bij volwassenen werden fysiologische veranderingen na een huilbui vastgesteld. “Gebleken is dat er een grotere daling van bloeddruk, polsslag en lichaamstemperatuur volgde op huilen dan wanneer er even lang een flink lichamelijke inspanning werd geleverd. De hersengolven lopen ook meer synchroon na huilen, wat wijst op een ontspannen toestand.” (uit Baby’s weten wat ze willen, A. Solter, p. 53). Echter, een teveel aan huilen zal juist weer leiden tot overmatige stress die de algemene en gezonde ontwikkeling in de weg staat. Dan gaat het dus over je kind in zijn eentje laten huilen, omdat het trauma/de ervaring dan niet goed verwerkt kan worden.
Huilen om spanning te ontladen is waarschijnlijk even belangrijk voor een gezonde ontwikkeling als eten, slapen en vastgehouden worden.— A. Solter
Traumabeperking
Je baby heeft je nodig wanneer hij huilt zegt Solter. Ook Ingeborg Bosch erkent dat jouw aanwezigheid bij het huilen essentieel is, wel graag empathisch en responsief! Ingeborg Bosch is een Nederlandse psycholoog, die onderzoek heeft gedaan naar de relatie tussen de emotionele verdringing van trauma’s uit de kindertijd en de lichamelijke en psychische gevolgen die dat in het latere leven kan hebben. Er kunnen veel traumatische dingen met een kind gebeuren, zoals een valpartij, een ruzie of verwijdering van de moeder. Als er vervolgens iemand is die invoelend naar zijn verdriet of pijn kan luisteren, dan kan het trauma makkelijker verwerkt worden.
Wat kun je doen ?
Je baby heeft je dus nodig wanneer hij huilt. Maar er zijn momenten dat je al alles probeerde, dat alle basisbehoeften vervuld lijken en je baby toch blijft huilen. Momenten dat je als ouder ongelooflijk gefrustreerd en onzeker kunt zijn, je wilt je kindje zo graag troosten en het huilen gaat door merg en been. Het is de moeite waard om op zulke momenten liefdevol aanwezig te zijn en je baby de ruimte te geven om via huilen te verwerken.
Enkele tips om je baby te helpen wanneer hij probeert te helen via huilen:
- Wees liefdevol aanwezig, houd je baby vast en accepteer de hevige emoties.
- Geef je onverdeelde aandacht; verbind je met je baby, maak contact.
- Probeer zowel emotionele als fysieke veiligheid te bieden.
- Probeer controlepatronen te vermijden. Behoud de intentie om open te staan voor tranen, probeer het huilen niet te onderdrukken.
- Geef je baby tijd. Probeer geduldig te wachten tot je baby klaar is met verwerken, het is normaal dat hij af en toe pauzeert. Het huilen gaat in fases en eindigt in een heel hevige ontlading. Laat toe dat het huilen doorgaat.
Leren inschatten of er geen dringender behoefte dan ‘ontladen’ is vraagt tijd en vooral verbinding tussen ouder en kind. Wanneer je twijfelt of onzeker wordt, vertrouw dan op je gevoel. Vertrouw op jezelf én op je baby. Jullie kunnen meer dan je denkt.
Raadpleeg uiteraard een arts wanneer je ongerust bent dat er meer aan de hand is.
En oh ja, ook mama’s en papa’s mogen leren met vallen en opstaan en ‘foutjes maken’. Zo leert je kind vanzelf dat ook dat prima is.
Verschil in cultuur
En hoe zit het dan met veel primitieve stammen waar kinderen niet of nauwelijks huilen? Van oorsprong en nature is het niet echt niet handig en niet de ‘bedoeling’ als een baby huilt, het trekt bijvoorbeeld gevaarlijke dieren aan. In veel niet-Westerse culturen is het ook nog steeds zo dat je een baby nauwelijks hoort huilen. Deze baby’s zijn over het algemeen erg tevreden, dichtbij hun mama, krijgen pure borstvoeding en hebben veel minder prikkels te verwerken. Het leven gaat in de natuur trager. En wijzelf en onze lichamen zijn ingericht op een leven in de pure natuur. Moeders hebben een vanzelfsprekende(re) verbinding met hun babies, ze voelen zelfs aan wanneer hun baby moet poepen of plassen!
In onze Westerse cultuur zijn we vaak deze vanzelfsprekende verbinding kwijt geraakt en hebben we veel meer (onnatuurlijke) prikkels te verwerken. Denk aan geluiden om ons heen zoals muziek, televisies, verkeer op straat, maar ook de voeding die we tot ons nemen en de gehaastheid van onze levens. We eten bijvoorbeeld veel minder puur eten, het is veelal bewerkt in fabrieken en bevat soms zelfs stoffen die in de natuur niet eens (zomaar) voorkomen. Ook via de borstvoeding is dit voor een babylijfje veel minder goed te verwerken. Onze baby’s worden vaker verplaatst over grotere afstanden en wisselen op hele jonge leeftijd meer tussen verschillende verzorgers. We hebben te maken met meer stress en meer drukte om ons heen.
Dit kan verklaren dat onze kinderen over het algemeen (meer) huilen; ze moeten meer moeite doen om zich te laten horen (subtiele communicatie valt soms weg in alle drukte) en ze hebben een stuk meer te verwerken. Des te meer een reden om zoveel mogelijk gezond te eten, je kind bij je te dragen, samen met hem te slapen en te zorgen voor zo min mogelijk prikkels en drukte. Om zo toch iets van ons natuurlijke-zijn terug te vinden in de hectische maatschappij waarin we nu leven, zodat onze kleine kinderen zo rustig mogelijk kunnen wennen aan dit leven hier.