Ruim zeventien jaar geleden werd ik voor het eerst moeder. Ik was diep onder de indruk en voelde me dankbaar, blij en vervuld. De ervaring van het baren van een kind, van melk die overvloedig uit je borsten stroomt, van een klein mensje dat zich helemaal aan jou toevertrouwt, van koesteren en onvoorwaardelijk tot op het bot liefhebben – alles was nieuw en ongekend.
Daarnaast was er nog een ander gevoel. Een gevoel waar je minder vaak iets over hoort of leest omdat moeders zich er een beetje voor schamen: ik was ook in shock. Voor de geboorte kon je je niet voorstellen hoe je leven er met een baby uit zou zien. Je denkt binnen de kaders van je huidige kinderloze leven en stelt je voor dat de toekomst met kind in het verlengde ervan zal liggen. Het tegendeel blijkt waar: je kunt onmogelijk je leven voortzetten zoals het was. Je kunt voorlopig niet meer spontaan naar de film, lekker uitslapen of uit eten gaan, je kunt zelfs niet meer even gauw tussendoor een boodschap doen. Alles draait in zekere zin om de baby, en dat merk je het meest als hij huilt, een geluid dat door merg en been gaat en waar maar één oplossing voor is: er helemaal voor hem zijn.
Maar… je kunt er alleen maar helemaal voor een ander zijn, als je er ook voor jezelf bent. Moederschap vraagt om de balans tussen zorgen voor jezelf en zorgen voor de ander. Je bent geen slechte moeder als je aan jezelf denkt. En je bent niet per sé een goede moeder als je alleen aan je kind denkt. Immers, als je jezelf tekort doet, doe je uiteindelijk ook je kind tekort: als mama geen energie meer heeft, dan is niemand daarmee gebaat.
Er zijn ook moeders bij wie het moederschap zo in het bloed zit dat ze er geen enkele moeite mee hebben om dag en nacht onvoorwaardelijk beschikbaar te zijn voor hun kinderen. Toen mijn dochtertje Jana ruim een jaar was, raakte ik uitgeput. Ze werd ’s nachts minstens drie keer wakker om bij me aan de borst te drinken. Ten einde raad vroeg ik om advies op een forum van bewuste moeders. Het antwoord van een moeder van een tweeling van bijna een jaar zal me altijd bijblijven. Ze schreef dat zij ’s nachts op haar rug sliep met ontblote borsten. De twee kindjes lagen naast haar. Als een van hen wakker werd, dan pakte hij haar borst en dronk. Zij vertelde dat ze hier geen enkele moeite mee had. Integendeel: ze gaf zich over aan de wetten van de natuur en genoot van haar moederschap.
Bij mij werkte dit niet. Daar was ik juist al achtergekomen, voordat ik mijn noodkreet op het forum postte. Al geloof ik erin dat het zeer heilzaam is om te leven in verbinding met de natuur, en dus ook met de natuur in jezelf, toch maken we ook deel uit van een samenleving waarin andere wetten en gewoonten gelden. Bijvoorbeeld de gewoonte om om half negen ’s ochtends op school of op je werk te zijn. Uitgerust zijn is dan wel handig… Ook hebben we in onze thuissituatie geen netwerk van zusters en tantes die elkaar helpen, zoals wel het geval is in culturen waarin dichter bij de natuur wordt geleefd.
Ik had veel respect voor deze toegewijde mama. Maar ik wist ook dat ik me niet met haar moest vergelijken, anders zou ik het gevoel krijgen te falen als moeder. Mijn toenmalige man ging apart liggen met mijn dochtertje en heeft heel wat nachten slecht geslapen, voordat ze accepteerde dat er ’s nachts geen melk meer was. Hoe graag ik haar ook wilde geven wat zij wilde, toch was het nu zeer noodzakelijk om aan mijn eigen gezondheid te denken.
Onvoorwaardelijk moederschap betekent niet dat je altijd beschikbaar bent. Het betekent dat je met je volle geweten en je beste intentie moeder bent. Dat wil niet zeggen dat je het altijd perfect doet, maar dat je trouw bent aan jezelf. Zo ga je een geheel eigen weg, die met niets en niemand anders te vergelijken is.