In onze westerse samenleving heeft 50% tot 80% van de vrouwen in meer of mindere mate last van de zogeheten baby blues; het ontbreken van die mooie roze wolk en daarvoor in de plaats het ervaren van verwarrende gevoelens, onzekerheid, stress en verdriet. 15% tot 25% (of zelfs meer) van de vrouwen krijgt zelfs last van depressieve gevoelens en een postpartumdepressie.
Dat is veel! Zeker als we het vergelijken met andere niet-westerse primitievere culturen waar baby blues, kraamtranen en postpartumdepressies nauwelijks tot niet voorkomen. Wat doen zij anders? Wat kunnen wij van ze leren?
#1 De kraamperiode
In vele andere culturen is de kraamperiode een (langere) periode die losstaat van het normale leven. De nieuwe moeder neemt geen deel aan de normale gang van zaken in het gewone dagelijks leven, maar krijgt een speciale behandeling.
In onze maatschappij herkennen we dit in de zwangerschap. Een zwangere vrouw staat in de belangstelling en er wordt van alle kanten voor haar gezorgd. Mensen in de trein staan voor haar op, een aardige buurman helpt de boodschappen uit haar auto te tillen, ze gaat met regelmaat naar haar vroedvrouw die haar en haar zwangerschap aandacht geeft, er zijn tal van cursussen die ze kan volgen en plekken waar ze heen kan gaan en terecht kan met vragen. Ze staat in het middelpunt van de belangstelling en iedereen wil haar graag helpen.
De nieuwe moeder neemt geen deel aan de normale gang van zaken in het gewone dagelijks leven, maar krijgt een speciale behandeling.
Maar na de geboorte van de baby zien we dat alle aandacht voor de vrouw vrij plotseling vooral naar de achtergrond verdwijnt. Ze heeft een gezonde baby gebaard en daar ligt de focus op. De eerste week komt er nog een kraamverzorgende, maar de nieuwe vader gaat (meestal) alweer na twee dagen terug aan het werk. En na die eerste week wordt van de nieuwe moeder verwacht dat ze voor haar nieuwe baby, voor zichzelf, haar huis, haar man én de kraamgasten zorgt.
In andere culturen zien we juist een continuüm van aandacht en hulp na de bevalling. De eerste, (doorgaans drie) maanden na de geboorte wordt de nieuwe moeder omringd door andere ervaren moeders om haar heen die dicht bij haar staan. Ze dienen als mentor en helpen bij de verzorging van haar kindje, de borstvoeding én verzorgen de nieuwe moeder.
# 2 Het beschermen en de erkenning van de kwetsbaarheid van de nieuwe moeder
De nieuwe moeder is kwetsbaar, in ander culturen zijn ze zich over het algemeen daarvan sterk(er) bewust en iedereen helpt mee om haar bescherming te bieden. Dat is niet speciaal, maar noodzakelijk, om ervoor te zorgen dat de nieuwe moeder kan herstellen en kracht op kan doen. Kracht die haar daarna helpt om voor haar kindje te kunnen zorgen.
Deze rituelen maken ook dat de kraamperiode wezenlijk verschilt van de normale gang van zaken.
Nieuwe moeders krijgen meer liefdevolle aandacht, zoals rituele baden, het wassen van haar haren, massages, het inbinden van haar buik en andere persoonlijke verzorgingsrituelen die worden gedaan door de vrouwen om haar heen. Deze rituelen maken ook dat de kraamperiode wezenlijk verschilt van de normale gang van zaken. Ze dragen bij aan de ontspanning en het herstel van de nieuwe moeder, zowel lichamelijk als geestelijk.
# 3 Sociale rust
De kraamperiode is een periode waarin de nieuwe moeder rust en kracht op doet. Waarin ze zich volledig kan focussen op de zorg voor haar nieuwe kindje én de borstvoeding. Om de nieuwe moeder te beschermen in haar kwetsbaarheid zien we in veel andere culturen een periode van sociale afscheiding, sociale rust. In sommige culturen zijn bijvoorbeeld de eerste (vijf) dagen echt alleen voor de moeder en haar baby. In andere culturen komt de kraamvrouw pas na twee of drie maanden voor het eerst weer naar buiten met haar baby en laat dan haar baby pas zien aan alle anderen dan haar verzorgenden.
Deze sociale rust zorgt ervoor dat de moeder zich helemaal kan richten op haar baby en de borstvoeding.
Deze sociale rust zorgt ervoor dat de moeder zich helemaal kan richten op haar baby en de borstvoeding. En dat het haar helpt om te ontspannen en te rusten, er is immers (expres!) niets anders te doen voor haar. Dit staat in schril contrast met onze cultuur waar de nieuwe moeder nog gelegen in haar kraambed vaak al vlak na de bevalling de eerste gasten ontvangt (en vermaakt). En waar juist de eerste dagen en weken zoveel mogelijk mensen bij haar baby komen kijken en waar de nieuwe moeder na de kraamweek zelfs alle zorg voor de gasten in haar eentje op zich dient te nemen…
#4 Functionele hulp
Om de moeder te beschermen in haar kwetsbaarheid en haar de rust en ontspanning te geven die ze nodig heeft, is het van groot belang dat de (zorg)taken die zij normaalgesproken heeft, haar uit handen worden genomen. In andere culturen zullen er mensen om de nieuwe moeder heen zijn, die zorgen voor het huishouden, de andere gezinsleden, koken én voor haar zelf. Vaak trekken de nieuwe moeders bijvoorbeeld een tijdje in bij hun eigen moeder of andere familie, zodat de zorgtaken eenvoudig overgenomen kunnen worden. Of anders komt haar moeder of (een) andere vrouw(en) bij haar in huis. Misschien wel het fijnste kraamcadeau dat je kan geven: langskomen met een maaltijd, de andere kinderen even meenemen of met iets helpen in de huishouding?
#5 Sociale erkenning voor haar nieuwe rol als moeder
Er is aandacht en erkenning voor de nieuwe moeder. Zoals hier in de zwangerschap, zien we in andere culturen diezelfde aandacht voor de net-bevallen vrouw. Het bemoederen van de moeder. De rituelen en cadeaus die de nieuwe moeder ontvangt horen ook bij deze erkenning.
Ze krijgen de ruimte om ook geboren te worden als moeder.
De erkenning is er vanuit de hele maatschappij en alles is er op ingericht om de kraamvrouw te verzorgen in deze eerste kwetsbare periode. En het werpt dus z’n vruchten af, want deze vrouwen voelen zich gehoord en gezien en kunnen hun verhaal kwijt, mogen groeien in hun rol als verse moeder en worden daarin gesteund en bijgestaan door iedereen om hen heen. Ze krijgen de ruimte om ook geboren te worden als moeder. Wat hen daarna sterker, steviger en krachtiger maakt in hun rol als moeder en in hun eigen lijf!
Tijd en ruimte
Wat zou het prachtig zijn als we dit ook weer in onze maatschappij terug kunnen brengen. Wellicht hebben sommigen in de eerste instantie het gevoel dat het veel tijd en ruimte in beslag neemt om elke moeder de ruimte te geven om te groeien in haar moederrol, maar op de iets langere termijn zullen onze moeders dan wel een stuk fijner en sterker in hun vel zitten, wat weer doorwerkt in de rest van de maatschappij én ook in de levens van hun kinderen.
Dus zwangere vrouw: Bereid je niet enkel voor op je droombevalling, maar ook op een goede, rustige kraamperiode. Wat kun je doen?
Praktische tips
Zoek en verzamel mensen om je heen die je bij kunnen en willen staan in je kraamperiode. Kan je man bijvoorbeeld langer bij je blijven om te helpen? En je moeder of andere familie of vriendinnen? Er zijn ook steeds meer postpartum doula’s die voor je willen zorgen en helpen in de eerste 40 dagen na de bevalling. Ervaring is prettig, iemand die er meteen als mentor voor je kan zijn als je vragen hebt en hulp kan bieden bij de verzorging van je kleintje.
En je hoeft heus niet 24/7 andere mensen in je huis te hebben. Je kunt bijvoorbeeld ook de eerste paar maanden iemand in dienst nemen om je huishouden en was een paar keer per week te doen. En misschien heb je wel mensen in de buurt die af en toe wat porties extra willen koken en dat bij jullie langs brengen?! Of wellicht kan je man de eerste maanden elke dag een uur eerder naar huis komen om boodschappen te doen en te koken? En misschien zijn er wel buren of gezinnen in de buurt die jouw grotere kinderen de eerste tijd kunnen opvangen en meenemen zodat jij die rust en tijd hebt voor jezelf en je baby.
Laat je kraambezoek pas na een aantal weken langskomen en alleen op tijden dat je niet alleen thuis bent. Het kan helpen om de geboortekaartjes wat later te versturen bijvoorbeeld. Er zijn ook steeds meer mensen die na een paar maanden een kraamfeest houden waar iedereen de baby kan komen bewonderen zodat je maar één keer alle drukte hebt. (Je hoeft je baby overigens niet per se van hand tot hand te laten gaan, bewonderen kan ook met alleen je ogen!)
Neem de tijd voor jezelf! Wat voor postpartum rituelen bestaan er? Zijn er rituelen die je aanspreken? En is er iemand in de buurt die je hierbij kan helpen? Denk eens aan een kruidenbad na de bevalling, dat helpt meteen bij het herstel van je vagina en perineum en bij je baby’s naveltje. En het inbinden van je buik met een sluitlaken of bengkung. Of een Rebozo sluitingsritueel. Of…
Niets zo fijn als lekker nestelen in je zwangerschap, neem de kraamperiode ook alvast mee. Bekijk wat voor jou belangrijk is en bereid je alvast voor! Lees ook: 40 dagen kraamtijd