Vanuit de geschiedenisboeken komt er nog wel eens iets voorbij uit vroeger tijden over een ambacht, een leerling en een meester. En we kennen her en der nog wel begrippen zoals ‘meesterschap’ of ‘meesterschilder’, maar het echte onderscheid tussen een meester en een leraar lijkt een beetje verloren geraakt.

Wat is een leraar?

Een leraar geeft kennis door. Vaak gaat het om verzamelde kennis (over iets of over een vaardigheid) die 1 op 1 overdraagbaar is van de leraar op de leerling(en). De leraar hoeft geen meester te zijn in zijn vakgebied. Als hij maar weet waar hij de kennis kan vinden en hoe hij die kan doorgeven aan de leerling. De leraar zet zich in om de kennis over te dragen, dat is wat hij leuk vindt en graag doet. Op zijn beurt neemt de leerling de kennis van de leraar aan en past deze toe.

Wat is een meester?

Een meester bezit het meesterschap, maar is er niet op gericht om dit meesterschap over te dragen aan een leerling. Er kan best een leerling betrokken zijn en als een nieuwsgierig aagje de meester bestuderen om zelf vaardigheden op te doen en kennis te verkrijgen. Een leerling kan de meester vragen stellen en de meester kan daarop antwoorden, maar de meester is er niet op gericht om platte kennis door te geven aan de leerling. Een meester is er op gericht om zijn meesterschap te beoefenen en een leerling handvatten aan te reiken om zijn of haar eigen meesterschap te ontwikkelen.

Het eigen meesterschap is altijd persoonlijk. Een meesterschap kun je niet overdragen zoals een leraar zijn kennis kan overdragen op een leerling. Een meesterschap is een persoonlijke eigenschap en persoonlijke vaardigheid om ergens meester van te zijn. Je bent ergens meester van en niet van iemand!

Wat is het verschil?

Een leraar hoeft geen meester te zijn en een meester hoeft geen leraar te zijn. De leraar weet waar hij kennis kan vinden en geeft deze kennis door. De meester heeft de kennis en geeft aan de leerling door hoe hij zelf de kennis kan vergaren.

Wat leert de leerling?

Er zit ook een groot verschil in de manier waarop de leerling iets leert en wat hij dan leert. Bij een leraar leert de leerling welke kennis er is en hoe hij deze toepast. Bij een meester leert de leerling hoe hij meesterschap kan verkrijgen.

Meesterschap is persoonlijk en verschilt van persoon tot persoon. Een meester kan zijn kennis niet letterlijk 1 op 1 overdragen, dan leert de leerling enkel het meesterschap te imiteren, maar bereikt hij deze niet zelf.

De kennis van de leraar is algemeen en kan door een ieder toegepast worden op de manier waarop de leraar het beoogt. De leerling kan de kennis tot zich nemen en reproduceren om tot het gewenste resultaat te komen.

Natuurlijk leren

In een natuurlijke manier van leren kun je deze twee dingen goed los zien, het zijn echt twee verschillende manieren van leren. Soms wil de leerling specifieke kennis tot zich nemen of een vaardigheid verkrijgen door het van een leraar (die de vaardigheid beheerst) te leren. De vaardigheid wordt gekopieerd en hetzelfde herhaalt, eventueel met een persoonlijke twist, maar de vaardigheid zal sterk lijken op die van de leraar. Het gaat de leerling erom om die vaardigheid op die manier onder de knie te krijgen.

Maar in een ander geval zoekt de leerling de meester op om hem te bestuderen en vervolgens zelf zijn vaardigheid te gaan ontwikkelen. De vaardigheid zal anders zijn dan die van de meester, maar niet beter of minder goed. De leerling is er op uit om zelf te onderzoeken en de vaardigheden te verkrijgen die aansluiten bij wat hij intrinsiek zoekt. De leerling gebruikt de meester om te leren hoe hij vanuit zichzelf een vaardigheid kan ontwikkelen.

Beter?

In verschillende gevallen is een verschillende manier van leren gewenst. Vaak kan de leerling het best aangeven wat voor vorm van leren hij of zij zoekt. Of soms is hij daar nog zoekende in.

Het kan dus wel fijn zijn om je bewust te zijn van de verschillen zodat een diversiteit van aanbod en mogelijkheden voor de leerling kan worden gecreëerd. Als de leerling z’n intrinsieke motivaties kan volgen, dan kiest hij wat er passend is. Om het op de manier te leren waarop het bij hem past op dat moment en in die situatie.

Vrij of gestuurd

In een natuurlijke stam ontstaan deze mogelijkheden als vanzelf, de leerling is vrij om z’n eigen manier van leren te kiezen, die van situatie tot situatie en van moment tot moment verschillend kan zijn. In onze maatschappij zien we echter dat het leren of de manier van leren vaak wordt gestuurd en minder een vrije keus is van de leerling zelf.

Wanneer de leerling zelf kan kiezen, dan zorgt dat ervoor dat de intrinsieke motivatie gestimuleerd wordt. Als een leerling gestuurd wordt, dan kan de intrinsieke motivatie stagneren en zelfs (tijdelijk) verdwijnen.

In principe is het ene niet beter dan het andere, als we kijken naar leren van een leraar of meester. Maar belangrijker is dat de leerling zelf mag bepalen wat er geleerd wordt, op welk moment en op welke manier. Op die manier blijft de innerlijke drang om te leren, groeien en ontwikkelen het meest vruchtbaar en vreugdevol aanwezig. Juist de diversiteit aan mogelijkheden stimuleert en voedt.

The post Meester of leraar appeared first on OERmoeders van Nu.

Midden in de herfst is het tijd voor een mid-herfst seizoensfeest dat gaat over de intrede van de winter en de komst van het donker. Rond deze tijd worden er in verschillende culturen min of meer dezelfde soorten feesten gevierd. Zoals Allerheiligen, Allerzielen, ‘All Hallow’s Eve’ oftewel Halloween, maar ook Samhain (uitspraak: Saa-wen) en Sint Maarten.

Maar wat vieren we dan eigenlijk? En hoe kun je dat thuis een beetje leuk maken zonder dat er meteen zombies en bloed aan te pas komen?

Nieuwe maan

In de jaarcyclus van de seizoenen kun je de (aankomende) winter vergelijken met de fase van ‘nieuwe maan’. Een tijd van stilstaan, stilte, rust en naar binnen keren. Zoals de dieren zich terug trekken in hun holletjes om een winterslaap te gaan houden. En de sappen uit de bomen zich terug trekken en de bomen hun blaadjes loslaten. De bloemen uitbloeien en hun zaadjes uitstrooien voor de lente. De natuur keert naar binnen, laat los, ruimt op en gaat een fase van rust in. Maar het luidt ook het begin van een nieuwe cyclus in. Alles wordt nu los gelaten en opgeruimd, er wordt ruimte gemaakt voor bezinning en voor een nieuw begin. Er zijn dan ook culturen die dit als nieuw jaar vieren.

Een tijd van stilstaan, stilte, rust en naar binnen keren.

Sterven

Doordat het steeds donkerder wordt en er van alles in de natuur afsterft, worden we ons meer bewust van het sterfelijke. We voelen ons nauwer verbonden met de dood, ‘het hemelse’, de nacht en het donker. De natuur laat los en ruimt op. Dat kunnen wij ook doen. We nemen afscheid van alles wat geweest is, van de afgelopen zomer, maar ook van de overledenen. De laatste bloemen die bloeien kunnen we neerleggen bij de begraafplaats. En we kunnen herdenken met een kaarsje, om een lichtje in de duisternis te laten schijnen.

Loslaten

Het element van loslaten kun je ook gebruiken bij het winterklaar maken van je huis, zoals de dieren hun holletjes klaarmaken. Gooi je inrichting in de winterstand, met je gezicht naar de haard en je rug naar de openslaande deuren. De natuur maakt met het loslaten en opruimen, ruimte voor een nieuwe cyclus. En dit kun je vieren door bijvoorbeeld daarvoor geschikte (bloem)bollen en zaden alvast te planten in de tuin, nu de aarde nog zacht en niet bevroren is.

De natuur maakt met het loslaten en opruimen, ruimte voor een nieuwe cyclus

Naar binnen keren

Het naar binnen keren in onszelf, naar ons hart, biedt een mooie gelegenheid om aandacht te besteden aan onze hartenwensen. Voor onszelf en voor anderen. In ons hart voelen we ons het meest verbonden met het universum en alles om ons heen. We denken aan wat we leuk vonden van de afgelopen zomer en naar wat we wensen voor de toekomst.

Delen

Een feest vier je natuurlijk samen! Zeker als het koud en donker is, is het fijn om samen te zijn. Kruip dus gezellig met z’n allen bij elkaar rond de haard en deel je wensen en het lekkere eten met elkaar. Je kunt dit ook meenemen in je viering door te denken aan Sint Maarten (lees het verhaal onderaan dit artikel), die zijn mantel deelde met een arme bedelaar. En we zien tegenwoordig wel op Sint Maarten en met Halloween dat kinderen langs de deuren gaan om iets lekkers te halen. En symbolisch: om hun lichtje in het donker naar binnen in de huizen te brengen.

Hoe?

Seizoensfeesten gaan, zoals het woord al zegt, over de seizoenen; over de natuur en haar cycli. Bij seizoensfeesten zien we telkens natuurlijke elementen terugkeren. Eigenlijk altijd vier je een seizoensfeest met eten dat bij het seizoen hoort en met versieringen van dingen die je in de natuur vindt in het desbetreffende seizoen. Seizoensfeesten houden verband met de overgang tussen twee seizoenen of met het hoogtepunt van een seizoen. Dit seizoensfeest gaat over de overgang van herfst naar winter.

Kinderen gaan in het donker langs de huizen, om hun lichtje te delen en naar binnen te brengen

Eten dat erbij past zijn verwarmende soepen, zoals pompoensoep. Zelfgebakken appeltaart en perentaart, met fruit van de herfstoogst en kaneel. Mandarijnen. Zelfgebakken koeken met kaneel en andere herfstige en verwarmende kruiden zoals kardemom, gember, kruidnagel en steranijs. Verwarmende groenten zoals zoete aardappel, koolsoorten, ui, venkel. En het allerherfstigst zijn natuurlijk tamme kastanjes en allerlei soorten noten (hazelnoot, walnoot)!

Versieringen die passen zijn bijvoorbeeld ook kastanjes, gedroogde bladeren, gedroogd fruit, pompoenen, hazelnoten, eikeltjes, takken, hout (houten diertjes, gevonden stukjes hout, geurend hout) en natuurlijk kaarsjes.

Dit seizoensfeest gaat over een aankomende periode van rust, stilte en stilstaan. Kou vertraagt, alles gaat langzamer en trager in de winter. Vier het feest dus vooral op je gemak, ontspannen en rustig.

Wanneer?

Dit seizoensfeest kun je in 1 dag vieren, maar je kunt het dus ook een beetje uitspreiden. Allerheiligen wordt gevierd op 1 november en All Hallow’s Eve zoals het woord al zegt, op de avond ervoor op 31 oktober. Allerzielen is op 2 november. Samhain wordt tegenwoordig gevierd rond 1 november en van oudsher op 12 november. En Sint Maarten, waarop je je lichtje buiten laat schijnen, op 11 november.

Maak er dus gerust een fijne rustig-aan-feestweek van, bijvoorbeeld van 31 oktober t/m 11 november.

Tips om dit seizoensfeest te vieren

Ruim je huis en tuin op en maak ze winterklaar. Haal de laatste bloeiende bloemen naar binnen in een vaas en plant of zaai nieuwe bloemen, bollen en planten die daarvoor geschikt zijn. Zet je meubels in de winterstand en maak het gezellig. Steek de open haard aan en bijvoorbeeld wat wierook als je dat fijn vindt.

Breng een bezoek aan het graf van iemand die je dierbaar is. Ruim het eventueel op en maak het schoon. Breng er wat van je laatste bloemen, bijvoorbeeld herfstbloeiers zoals chrysanten, heen en zet er een kaarsje neer.

Bak een overheerlijke chocolade kastanje taart, met tamme kastanjes. Op de Wildplukwijzer kun je opzoeken waar je ze in de buurt zelf kunt vinden, dat maakt de taart natuurlijk extra lekker. En je hebt meteen een mooie gelegenheid voor een prachtige herfstwandeling.

Deel thuis met elkaar je hartenwensen, voor jezelf en voor anderen. Maak er een mooie tekening of knutsel van waarmee je je huis kunt versieren. Ook herfstige versiersels die je buiten hebt gevonden kun je een mooie plek geven, zoals kastanjes, gedroogde bladeren en eikeltjes. Bij de herfst horen ook de spinnetjes die overal hun webben maken, knutsel een (bontgekleurd) spinnenweb van een kastanje, satéprikkers en restjes wol. Tof om voor het raam te hangen!

Pompoenen! Hol ze uit, gebruik het vruchtvlees om warme, kruidige soep te maken en gebruik de schil om een lantaarn of lampion van te maken. Met wat ijzerdraad kun je ze aan een tak hangen, kaarsje erin en wandelen maar. Je kunt natuurlijk ook van andere materialen een lampionnetje maken.

Maak een feestwandeling met lampion in het donker en wandel dan langs een paar lieve mensen in de buurt om even je lichtje op ze te schijnen. Knutsel van te voren ook mooie hartenwensen voor hen, die je dan meteen aan ze kunt geven. Misschien wel met iets lekkers dat je zelf gebakken hebt erbij?! Want in plaats van bedelen aan de deuren, kun je ook brengen natuurlijk. En wellicht hebben zij ook wel iets lekkers om met jou te delen.

Knutsel een lampion van een pompoen en maak soep van het vruchtvlees, lekker warm als je weer thuis komt na je wandeling!

Bij thuiskomst in het donker steek je natuurlijk de kaarsen aan en kun je met z’n allen samen pompoensoep eten om weer op te warmen. Zelfgebakken brood of gepofte kastanjes erbij maakt het helemaal af. Haal tijdens het eten, mooie herinneringen op aan het afgelopen jaar of aan mensen of anderen die je mist.

Maak buiten een vreugdevuur. Een vuur brengt licht en warmte in de kou en het donker. En een vuur ruimt ook op. Verbrand wat takken uit de tuin (niet allemaal, laat ook wat liggen voor al wat leeft en zich wil verstoppen voor de winter!) en geurige kruiden. Je kunt ook hartenwensen verbranden in het vuur om ze ‘het universum’ in te sturen en uit te laten komen. Samen opwarmen en broodjes op stokjes afbakken boven het vuur.

En bovenal, koester het licht in jullie zelf en in jullie harten!

Het verhaal van sint Martinus

Er was eens, lang geleden, een zoon van een koopman. Hij heette Martinus en was soldaat in het Romeinse leger. Op een dag reed Martinus met een groep soldaten naar de grote stad. Het was een erg koude, gure en mistige dag. Martinus had zijn mantel goed om zich heen geslagen, zo had hij het heerlijk warm. Ze hadden haast, want ze wilden voor het donker binnen de stadsmuren zijn.

Toen ze bij de stadspoort aankwamen, ontdekte Martinus plotseling een man die beschutting zocht in een nis van de stadsmuur. Hij had geen schoenen en geen jas aan. Je kon aan hem zien dat hij het erg koud had. Martinus dacht even na, hij zou hem graag zijn warme mantel omslaan. Maar de mantel was zijn kostbaarste bezit en zonder mantel mocht hij de stadspoort niet in, want die hoorde bij zijn uniform. Wat kon hij nu doen? Hij kon die arme man daar toch niet zo achterlaten?

Opeens kreeg Martinus een goed idee. Ik geef hem de helft van mijn mantel, dan kan ik de andere helft zelf omgeslagen houden!
Met zijn zwaard sneed hij de onderste helft van zijn mantel af en gaf het aan de oude man. De arme man was heel blij, nu had hij beschutting tegen de kou. Maar nog voor hij Martinus kon bedanken, was deze al weggereden de stad binnen.

Die nacht zag Martinus de arme man in zijn droom, omhuld door een helder licht. De droom maakte diepe indruk op Martinus.

Toen de arme man de volgende morgen wakker werd, wilde hij Martinus graag gaan bedanken. Dit was het mooiste dat iemand hem ooit gegeven had.
In de stad vroeg de man op straat naar de soldaat op het witte paard, die gisteren de stad binnen gekomen was. De één wees hem de ene kant uit, de ander een andere kant.

Bij de poort van een mooi gebouw stond een weesmeisje te spelen op een fluit. Omdat ze zo bibberde van de kou, klonk haar lied nergens naar. De arme man wist hoe zij zich voelde. Hij pakte zijn stuk van de mantel en scheurde de helft eraf. Hij sloeg een stuk om haar schouders en de rest om zichzelf heen.

Hij ging verder, op zoek naar Martinus.
Op een plein zag hij een koopvrouw met appels en noten. Ze had een klein kindje op haar schoot dat moest huilen. “Och koopt u een appel van mij, dan kan ik een dekentje voor mijn kind kopen.” zei de vrouw tegen de arme man. De arme man wist hoe koud het kindje het had. Hij bedacht zich geen moment en scheurde nog een stuk van de mantel af. Hij kindje werd direct stil van het warme dekentje.

De arme man ging verder, op zoek naar Martinus.
Hij was nog nooit zo ver de stad in geweest. En toen hij bij het paleis aankwam, zag hij daar het witte paard van de soldaat staan. Een knecht was bezig om het paard te poetsen, maar van de kou liet hij de borstel telkens op de grond vallen. De arme man zag dat en wist hoe koud de knecht het moest hebben. “Hier”, zei de arme man. En hij scheurde het laatste stukje van de mantel in tweeën. “Wikkel dit doek om je hand en vertel me waar de eigenaar van het paard is.”

“Bedoelt u heer Martinus?”, vroeg de knecht. “Kijk, daar komt hij juist aan!”. De arme man liep met uitgestrekte armen op Martinus af en viel voor hem op zijn knieën. “Dank u heer, voor het stuk mantel dat u mij gegeven hebt.”

“Maar goede man, waar is de mantel gebleven?” vroeg Martinus. De arme man vertelde hem het hele verhaal, van het weesmeisje, van de koopvrouw met het kindje en van de knecht bij zijn paard. En daar stond hij nu, met het laatste stukje mantel in zijn hand.

“Dank u heer, dat ik eindelijk iets had om weg te geven.” zei de arme man nogmaals tegen Martinus. Martinus was verbaast hoe zijn mantel zoveel mensen had blij gemaakt. En zijn hart werd vervuld met liefde.

Met het feest van Sint Maarten, herinneren we ons Martinus, zijn mantel en de arme man. Met een lichtje lopen we door het donker om zo ons licht met anderen te kunnen delen in de donkere tijd van het jaar.

The post Seizoenfeest: Allerheiligen, Samhain, Halloween, Sint Maarten appeared first on OERmoeders van Nu.

Elementen en dosha’s

In de Ayurveda wordt er vanuit gegaan dat ieder mens wordt geboren met een natuurlijke verhouding van de vijf elementen (ruimte, lucht, vuur, water en aarde). Deze natuurlijke verhouding wordt prakruti genoemd, ofwel je gebalanceerde staat (de beste versie van jezelf). Ieder mens is uniek en dit komt doordat er bij ieder individu een andere verhouding van de elementen aanwezig is.

Ayurveda wordt ook wel ‘de moeder der geneeswijzen’ genoemd.

Deze verhouding van de elementen kan in de loop van je leven uit balans raken door bijvoorbeeld voeding, impressies, de seizoenen of het weer. Er is dan volgens de Ayurveda een onbalans, dit wordt vikruti genoemd. Met onbalans wordt bedoeld dat de elementen niet meer in de voor jou juiste verhoudingen aanwezig zijn.

Er worden in de Ayurveda drie energieën (de dosha) onderscheiden: vata, pitta en kapha. Deze dosha’s zijn combinaties van de bovengenoemde elementen. Zo zijn ruimte en lucht de dosha vata, vuur en water de dosha pitta en water en aarde de dosha kapha. De elementen die overheersen, bepalen je prakruti (je gebalanceerde staat dus).

Vata, pitta en kapha

Ieder mens is natuurlijk uniek, toch kun je grofweg drie verschillende kind-typen onderscheiden. De meeste kinderen zijn een combinatie van twee.

Vata kinderen zijn slank gebouwd en kunnen erg beweeglijk zijn. Ze kunnen zich goed aanpassen in een groep, maar kunnen zich ook prima zelf vermaken. Vata kinderen hebben de neiging om in hun droomwereldje te verdwijnen. Het zijn gevoelige kinderen met veel creatieve ideeen.

Pitta kinderen hebben een gemiddelde bouw, ze zijn niet te licht en niet te zwaar. Vaak hebben ze blond of rood haar met moedervlekjes of sproetjes. Ze zijn intelligent en nemen graag de leiding, waardoor er vaak goede initiatieven komen. Ook zijn ze goed in sport!

Kapha kinderen zijn van nature wat zwaarder of steviger gebouwd. Kapha kinderen zijn rustig en relaxed en houden veel van knuffelen en gezelligheid. Ze hebben iets meer tijd nodig met leren, maar als ze iets eenmaal door hebben vergeten ze het nooit meer!

Onbalans

Als er veel ruimte en lucht aanwezig is noemen we dit de dosha vata. Je herkent een onbalans van deze dosha wanneer je kind niet stil kan zitten, angstig is of slecht slaapt.

Vuur en water vormen samen de dosha pitta. Onbalans van deze dosha is te herkennen wanneer je kind eczeem heeft, driftbuien krijgt of enorm bazig wordt.

En als laatste vormen water en aarde de dosha kapha. Een onbalans uit zich in veel slapen, luiheid en te veel snoepen.

Begrip van de ayurveda

Bij kinderen kun je dit nog in een hele pure vorm opmerken, waardoor het vaak snel te herkennen is welke dosha uit balans is en je dus snel remedies in kunt zetten.

Een goed begrip van de drie dosha’s is dus de sleutel om de Ayurveda te begrijpen. Als je weet wat de constitutie van je kind is en welke dosha mogelijk uit balans is, kun je door de onbalans te herstellen er weer voor zorgen dat je kind zich weer gezond en gelukkig voelt.

Toepassing

De Ayurvedische leer zit vol concrete toepassingen over de verzorging, voeding, slaaprituelen, dagstructuur en het creëren van de juiste omstandigheden voor je kind.

De Ayurveda kan een hele mooie ondersteuning zijn om je kind zoveel mogelijk in stabiliteit op te laten groeien!

Wanneer je kind bijvoorbeeld slecht slaapt, kan een warme oliemassage voor het slapen gaan vata weer in balans brengen. Een kind dat snel boos wordt heeft baat bij een verkoelende omgeving en minder pittig eten, waardoor pitta weer in balans komt. En wanneer je kind traag is kan het helpen om hem lichtere (maar pittigere) maaltijden te geven en samen met hem te bewegen (kapha).

Wanneer je je kind opvoedt vanuit intuïtie en gevoel, dan zul je al snel aanvoelen wat je kind nodig heeft en dus ook sneller opmerken welke dosha uit balans is. De Ayurveda kan daarbij een hele mooie ondersteuning zijn om je kind zoveel mogelijk in stabiliteit op te laten groeien en vanuit daar zichzelf en de wereld te laten ontdekken! Er is veel te vinden op internet, maar bij echte klachten kun je het beste terecht bij een Ayurvedisch therapeut voor goede begeleiding, zoals bijvoorbeeld deze therapeut (zij heeft veel ervaring met kinderen en ayurveda).

The post Ayurveda & Ouderschap appeared first on OERmoeders van Nu.

Dat huilen voor een baby een manier is om te communiceren, zo ver zijn we meestal al wel. Al wordt het te vaak nog gezien als noodzaak, terwijl huilen eigenlijk een uiterst redmiddel zou moeten zijn. Je baby vertelt je dat hij iets nodig heeft of dat er iets mis is. Je baby communiceert zijn behoeften. Baby’s hebben onder andere behoefte aan voeden, slaap, een propere luier, meer of minder prikkels, nabijheid en veiligheid.

De taal van het huilen

Aletha Solter gaat in haar boek ‘De taal van huilen’ een stapje verder. Volgens haar hebben baby’s ook behoefte aan ‘het ontladen van stress’. Stress ontladen via huilen. ‘Huilbehoefte’. Bedenk wel dat dit over onze Westerse cultuur gaat. Er zijn ook culturen waar baby’s nauwelijks huilen, omdat die veel minder stress en prikkels kennen. Hierover later meer.

De wereld buiten mama’s veilige moederschoot ontdekken is heel overweldigend.

Hoewel het babybestaan vaak zorgeloos oogt, is een baby erg gevoelig en ervaart hij gemakkelijk stress, helemaal in onze Westerse samenleving.

Grotere dingen als een moeizame geboorte of scheiding van de moeder (denk aan couveuse) maar ook kleine dingen zoals een fel geluid, druk bezoek of onbekende geur: de wereld buiten mama’s veilige moederschoot ontdekken is heel overweldigend. En hoewel de ene baby gevoeliger is dan de andere, zijn het stuk voor stuk uiterst sensitieve wezentjes die heel wat te verwerken krijgen.

Volgens Solter kan een baby zich, via huilen, hier van nature van herstellen. Ze verwijst onder andere naar onderzoek waar de chemische samenstelling van tranen werd onderzocht. Dr. William Frey vond het stresshormoon ACTH (adrenocorticotroophormoon) terug in tranen. Het lijkt er op dat ons lichaam het teveel aan stresshormonen via huilen (en zweten) weer kwijt geraakt. Frey concludeerde dat het niet goed is om huilen steeds maar te onderdrukken. Alles wat je doet om je kind er van te weerhouden om te huilen (op het moment dat het daar behoefte aan heeft) kan een controlepatroon voor je kind worden. Zelfs je baby direct aan de borst leggen als die huilt: je kindje kan dan het idee krijgen dat het zich niet mag uiten.

Ook bij volwassenen werden fysiologische veranderingen na een huilbui vastgesteld. “Gebleken is dat er een grotere daling van bloeddruk, polsslag en lichaamstemperatuur volgde op huilen dan wanneer er even lang een flink lichamelijke inspanning werd geleverd. De hersengolven lopen ook meer synchroon na huilen, wat wijst op een ontspannen toestand.” (uit Baby’s weten wat ze willen, A. Solter, p. 53). Echter, een teveel aan huilen zal juist weer leiden tot overmatige stress die de algemene en gezonde ontwikkeling in de weg staat. Dan gaat het dus over je kind in zijn eentje laten huilen, omdat het trauma/de ervaring dan niet goed verwerkt kan worden.

Huilen om spanning te ontladen is waarschijnlijk even belangrijk voor een gezonde ontwikkeling als eten, slapen en vastgehouden worden.— A. Solter

Traumabeperking

Je baby heeft je nodig wanneer hij huilt zegt Solter. Ook Ingeborg Bosch erkent dat jouw aanwezigheid bij het huilen essentieel is, wel graag empathisch en responsief! Ingeborg Bosch is een Nederlandse psycholoog, die onderzoek heeft gedaan naar de relatie tussen de emotionele verdringing van trauma’s uit de kindertijd en de lichamelijke en psychische gevolgen die dat in het latere leven kan hebben. Er kunnen veel traumatische dingen met een kind gebeuren, zoals een valpartij, een ruzie of verwijdering van de moeder. Als er vervolgens iemand is die invoelend naar zijn verdriet of pijn kan luisteren, dan kan het trauma makkelijker verwerkt worden.

Wat kun je doen ?

Je baby heeft je dus nodig wanneer hij huilt. Maar er zijn momenten dat je al alles probeerde, dat alle basisbehoeften vervuld lijken en je baby toch blijft huilen. Momenten dat je als ouder ongelooflijk gefrustreerd en onzeker kunt zijn, je wilt je kindje zo graag troosten en het huilen gaat door merg en been. Het is de moeite waard om op zulke momenten liefdevol aanwezig te zijn en je baby de ruimte te geven om via huilen te verwerken.

Enkele tips om je baby te helpen wanneer hij probeert te helen via huilen:

• Wees liefdevol aanwezig, houd je baby vast en accepteer de hevige emoties.
• Geef je onverdeelde aandacht; verbind je met je baby, maak contact.
• Probeer zowel emotionele als fysieke veiligheid te bieden.
• Probeer controlepatronen te vermijden. Behoud de intentie om open te staan voor tranen, probeer het huilen niet te onderdrukken.
• Geef je baby tijd. Probeer geduldig te wachten tot je baby klaar is met verwerken, het is normaal dat hij af en toe pauzeert. Het huilen gaat in fases en eindigt in een heel hevige ontlading. Laat toe dat het huilen doorgaat.

Leren inschatten of er geen dringender behoefte dan ‘ontladen’ is vraagt tijd en vooral verbinding tussen ouder en kind. Wanneer je twijfelt of onzeker wordt, vertrouw dan op je gevoel. Vertrouw op jezelf én op je baby. Jullie kunnen meer dan je denkt.

Raadpleeg uiteraard een arts wanneer je ongerust bent dat er meer aan de hand is.

En oh ja, ook mama’s en papa’s mogen leren met vallen en opstaan en ‘foutjes maken’. Zo leert je kind vanzelf dat ook dat prima is.

Verschil in cultuur

En hoe zit het dan met veel primitieve stammen waar kinderen niet of nauwelijks huilen? Van oorsprong en nature is het niet echt niet handig en niet de ‘bedoeling’ als een baby huilt, het trekt bijvoorbeeld gevaarlijke dieren aan. In veel niet-Westerse culturen is het ook nog steeds zo dat je een baby nauwelijks hoort huilen. Deze baby’s zijn over het algemeen erg tevreden, dichtbij hun mama, krijgen pure borstvoeding en hebben veel minder prikkels te verwerken. Het leven gaat in de natuur trager. En wijzelf en onze lichamen zijn ingericht op een leven in de pure natuur. Moeders hebben een vanzelfsprekende(re) verbinding met hun babies, ze voelen zelfs aan wanneer hun baby moet poepen of plassen!

In onze Westerse cultuur zijn we vaak deze vanzelfsprekende verbinding kwijt geraakt en hebben we veel meer (onnatuurlijke) prikkels te verwerken. Denk aan geluiden om ons heen zoals muziek, televisies, verkeer op straat, maar ook de voeding die we tot ons nemen en de gehaastheid van onze levens. We eten bijvoorbeeld veel minder puur eten, het is veelal bewerkt in fabrieken en bevat soms zelfs stoffen die in de natuur niet eens (zomaar) voorkomen. Ook via de borstvoeding is dit voor een babylijfje veel minder goed te verwerken. Onze baby’s worden vaker verplaatst over grotere afstanden en wisselen op hele jonge leeftijd meer tussen verschillende verzorgers. We hebben te maken met meer stress en meer drukte om ons heen.

Dit kan verklaren dat onze kinderen over het algemeen (meer) huilen; ze moeten meer moeite doen om zich te laten horen (subtiele communicatie valt soms weg in alle drukte) en ze hebben een stuk meer te verwerken. Des te meer een reden om zoveel mogelijk gezond te eten, je kind bij je te dragen, samen met hem te slapen en te zorgen voor zo min mogelijk prikkels en drukte. Om zo toch iets van ons natuurlijke-zijn terug te vinden in de hectische maatschappij waarin we nu leven, zodat onze kleine kinderen zo rustig mogelijk kunnen wennen aan dit leven hier.

The post Een andere kijk op huilen appeared first on OERmoeders van Nu.

Er is een mooi verhaal dat de essentie van Ubuntu vertelt:

“Op een dag kwam er een vreemdeling in een Afrikaans dorp. Hij bracht chocolade mee in een mooie mand, met een lint eraan. De vreemdeling bedacht een leuk spel voor de kinderen in het dorp: Hij legde de mand vol chocola onder een boom verderop en stelde voor dat de kinderen een wedstrijd konden doen. Hij tekende een lijn op de grond waarachter de kinderen moesten wachten tot hij een signaal gaf. Daarna mochten ze allemaal zo vlug mogelijk rennen en degene die als eerst bij de mand kwam zou de winnaar zijn en mocht alle chocola hebben. Hij liet de kinderen op een rij staan en gaf het startsein voor de wedstrijd.

‘Ik ben omdat wij zijn.’

Maar wat er toen gebeurde, dat had de vreemdeling nog nooit eerder gezien…

De kinderen pakten elkaars hand en renden allemaal als één groep naar de mand. Er was maar één winnaar… en dat waren alle kinderen samen. Ze deelden de chocolade in blijdschap met elkaar.

Toen de vreemdeling vroeg waarom de kinderen het spel zo hadden gespeeld zeiden ze hem: Ubuntu! Als de anderen verdrietig zijn, hoe kan ik dan blij zijn?”

Betekenis

De uitspraak Ubuntu is een soort afkorting uit de Xhosa-taal van ‘Umntu ngumntu ngabanye abantu’, wat zoveel betekent als: ‘Ik ben omdat wij zijn’. Een mens is pas mens in relatie tot andere mensen.

Het gedeelte wij zijn in de uitspraak omvangt twee belangrijke aspecten; die van eenheid en die van ondeelbare heelheid.

Verbinding

In Ubuntu maakt individualisme plaats voor innerlijke waardigheid. De eigenwaarde en de autonomie van de persoon zijn niet afwezig en worden niet over het hoofd gezien. Juist de individuele eigenschappen dragen bij aan de heelheid van het geheel. De individuele persoon en de gemeenschap hebben telkens hun eigen betekenis binnen het geheel, zij kunnen niet los van elkaar bestaan. Er is sprake van een groot onderling vertrouwen, respect en gemeenschappelijk resultaat. Het is een levensfilosofie om je menselijkheid vorm te geven.

Ubuntu behelst het diepgewortelde mensbesef dat wij allen onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden.

Ubuntu behelst het diepgewortelde mensbesef dat wij allen onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden, dat wij in essentie gevormd worden door onze compassie en openheid naar anderen. De Ubuntu-geest weet ‘Ik ben omdat wij zijn’ in plaats van onze westerse Descartes-overtuiging ‘Ik denk dus ik besta’.

Ubuntu is een weten van een universeel gedeeld verbond dat de gehele mensheid verbindt. Ubuntu wil zeggen één-zijn.

Groei

Ubuntu kan zich succesvol ontwikkelen wanneer er sprake is van een wederkerige bijdrage ten behoeve van een groter geheel, waarvan iedereen volwaardig deel uitmaakt.

Je staat open en bent toegankelijk voor anderen, je voelt je vertrouwd bij anderen omdat je samen het grotere geheel vormt, je bent allemaal een essentieel onderdeel van één geheel. En alleen vanuit onderlinge verbondenheid komen mensen tot groei en ontwikkeling.

De identiteit van ieder individu staat niet op zichzelf, de zin en zingeving van het leven evenmin. Het wij waarvan jij deel uitmaakt is bij zingeving van jouw leven voortdurend aanwezig.

5 pijlers

Ubuntu kent 5 pijlers:

1. Isintu
Het morele ‘zijn’. Waarom zijn wij op aarde? Interverwevenheid (interconnectedness’), vrijheid in verbondenheid.

2. Simunye
Wij zijn één, dus accepteren wij verschillen: diversiteit in gelijkwaardigheid.

3. Sosholoza
Wij leven als gemeenschap: dynamiek en saamhorigheid.

4. Ukisisa
Wij helpen elkaar: compassie en zorgzaamheid.

5. Ilima
Wij oogsten samen, de viering van ‘wij zijn’: dankbaarheid en verzoening.

In de praktijk

Ubuntu in de praktijk komt bijvoorbeeld tot uiting in iets samen doen met elkaar. En elkaar ruimte geven én helpen waar nodig.

Met eten en drinken kun je er voor zorgen dat alles wat op tafel komt geschikt is voor iedereen die erbij is. Ook als je dreumes erbij is, dan is alle eten en drinken ook geschikt voor hem om mee te doen. Hetzelfde geldt voor de kleuter en voor bijvoorbeeld de visite. (Oké oké, de poezen krijgen hun eigen bordje ja :-P)

Met z’n allen mee doen zorgt dus juist voor vermenigvuldigde (ipv gedeelde) vreugd.

Ook wonen kun je doen met z’n allen. Het huis is evenveel huis van iedereen die er woont. En het wonen behoort voor iedereen prettig te zijn. Als er iets is dat iemand verdrietig maakt, dat kan gaan over het gebruik van spullen of ruimtes, dan kun je zoeken naar een oplossing daarvoor, want dat kan nooit de bedoeling zijn. Het huis en de spullen zijn er om ons blij te maken en niet verdrietig.

Als iemand verdrietig is, dan kun je eerst knuffelen zodat iedereen zich weer comfortabel voelt. Pas daarna hoef je te bespreken wat er eigenlijk aan de hand is of was, en of en hoe we dat kunnen verhelpen.

Uniformiteit zit hem in de gedeelde (vermenigvuldigde) levensvreugd in plaats van regels, gradaties en niveaus.

Met spelen is het leuker als iedereen mee kan doen. En dan juíst op je eigen niveau, zodat je kunt bijdragen wat bij jou past, wat daardoor weer het meest waardevol is voor het spel en in het spelen.

Bij huishoudelijke taken, boodschappen doen en koken mag iedereen die wil meehelpen meedoen.

Bij activiteiten kun je elkaar helpen waar nodig. Activiteit en spel krijgen zo veel meer gelaagdheid, uitdaging en dynamiek. Je vormt een groep waarin verschillen minstens zo belangrijk zijn voor het uiteindelijke resultaat (de pret!). Uniformiteit zit hem in de gedeelde (vermenigvuldigde) levensvreugd in plaats van regels, gradaties en niveaus. En tegelijkertijd bieden de verschillen in niveau vaak juíst uitdaging tot ontwikkeling én mogelijkheid tot ontwikkeling omdat we elkaar helpen (te groeien). (En groeien doe je niet alleen van geholpen worden in je eigen ontwikkeling, maar óók van anderen helpen te ontwikkelen!)

Zelfreflectie

Stel jezelf eens de volgende vragen: Wat is de waarde van iets als je het voor jezelf houdt ten opzichte van het delen of zelfs weggeven? Brengt het meer vreugde als het in de kast heel blijft of als het met veel plezier gebruikt ten onder gaat? Is het leuker in je eentje of gezelliger met anderen, ook al hebben we allemaal een ander niveau? Is het erg dat iets verslijt of kapot gaat nadat er heel erg van genoten is of draagt de perfecte conditie meer bij aan je levensgeluk? Smaakt het lekkerder als alles voor jou is of is samen iets minder eten per persoon niet toch meer genieten uiteindelijk?

The post Ubuntu appeared first on OERmoeders van Nu.

Leren door observatie is gewoonlijk een bezigheid die zich ontplooit in een vertrouwde omgeving waarin een persoon een activiteit uitvoert waar een andere persoon, die minder weet, dan naar kijkt.

Leren door observatie wordt in sommige samenlevingen gezien als één van de meest natuurlijke, krachtige en efficiënte manieren van leren.

Je kunt opzettelijk toekijken met als doel om de activiteit ook te leren beheersen, maar je kunt ook kijken voor de lol of om de ander gezelschap te houden. Leren door observatie wordt zo een incidenteel bijproduct van het sociale leven.

Betrokken

Leren door observatie komt gewoonlijk voor in culturen waarin kinderen nauw betrokken zijn bij de dagelijkse gang van zaken in het normale volwassen leven. In samenlevingen waar kinderen deelnemen aan het volwassen leven wordt leren door observatie gezien als één van de meest natuurlijke, krachtige en efficiënte manieren van leren.

In onze cultuur wordt leren door observatie vaak gezien als onbedoeld bijproduct.

In onze geïndustrialiseerde samenleving zien we dat kinderen over het algemeen worden geweerd uit het volwassen leven en dat leren door observatie zo in veel mindere mate aanwezig lijkt te zijn. In onze cultuur wordt leren door observatie vaak gezien als per ongeluk of onbedoeld bijproduct en sterk onderschat in theorieën over de meest efficiënte manieren van leren.

Maar zelfs in onze cultuur, waarin veel kinderen naar instellingen als scholen gaan om te leren, komt een zeer aanzienlijk deel van wat de kinderen werkelijk leren voort uit het observeren van anderen in alledaagse activiteiten, ook al kennen we er hier nu weinig waarde aan toe.

Met al je zintuigen

Leren door observatie is eigenlijk leren met al je zintuigen: in al je zintuigen opnemen wat je oppikt in de aanwezigheid van hetgeen je beschouwt. Dat we het nu leren door observatie noemen komt voort uit het feit dat observeren een herkenbaar aspect is van deze vorm van leren. Observatie in de breedste zin van het woord dus: observeren en ontvangen met al je zintuigen.

Leren door observatie kenmerkt zich door drie dingen:

1

Het is ingebed in het dagelijks leven van een gemeenschap. Het gebeurt tijdens deelname aan zinvolle activiteiten met mensen die van belang zijn in het leven van het kind. De activiteiten zijn relevant, voor de persoon en voor de gemeenschap. In veel andere culturen, waarin kinderen betrokken zijn bij het volwassen leven, worden kinderen ook gezien als waardevolle en volwaardige hulp bij allerlei dagelijkse activiteiten. En al van jongs af aan kunnen ze in een groeiend aantal activiteiten werkelijk volwaardig meedoen. Kinderen en volwassenen delen dezelfde wereld. De activiteiten daarbinnen vormen zo het fundament van het leven en het bestaan.

2

Het vereist een actieve leerling. Om te leren van de observatie moet het kind niet enkel aanwezig zijn en toekijken, maar ook willen leren, willen ervaren en betekenis willen geven aan hetgeen er wordt geobserveerd. Het vereist een intrinsieke motivatie om de activiteit ook echt in zich op te nemen, door te laten dringen.

Soms wordt leren door observatie gezien als een passieve activiteit van ‘gewoon maar wat toekijken’ tegenover activiteiten waarin iemand fysiek meedoet, met z’n handen bijvoorbeeld. Maar leren door observatie is een werkelijk betekenisvolle manier om je te verbinden met je directe sociale en fysieke omgeving, ook al is opzettelijke lichamelijke actie die direct verband houdt met dat leren vaak afwezig. Het is van belang om leren door observatie te onderschrijven als een actieve leerstrategie. Intrinsiek gemotiveerde kinderen verwerken en ordenen (actief) de informatie die ze tot zich nemen tijdens de observatie, ze geven er betekenis aan.

3

Open aandacht. Een aandacht-toestand die we zien bij kinderen en mensen in andere culturen waarin kinderen niet gestuurd worden in het leren. Open aandacht is aandacht voor de volledige omgeving waarin iemand zich bevindt. Het is voortdurend, het houdt aan over een langere tijdspanne (abiding). Er is een hoge mate van opmerkzaamheid: elke verandering en gebeurtenis wordt opgemerkt. Open aandacht heeft veel weg van wat wordt verstaan onder het boeddhistische begrip mindfulness. Een doorlopende openheid en een vol bewustzijn van het hier en nu.

Dit volle bewustzijn zorgt ervoor dat kinderen in hun deelname aan het sociale leven iets kunnen oppikken en verwerken voordat ze begrijpen waarom het van belang is.

Deze open staat-van-zijn heeft vele voordelen als het gaat om leren door observatie, zoals gedetailleerde opmerkzaamheid van gebeurtenissen, bewustwording van contextuele informatie en een groter vermogen tot het verwerken van het brede scala aan informatie dat wordt ontvangen.

Deze open staat-van-zijn is een natuurlijke staat van bewustzijn van het hier en nu, alert en ontspannen. De aandacht staat al ‘aan’, er hoeft niet geswitcht te worden in focus en concentratie als er iets interessants wordt opgemerkt. Dit volle bewustzijn en deze opmerkzaamheid zorgen ervoor dat kinderen in hun deelname aan het sociale leven al iets kunnen oppikken en verwerken nog voordat ze begrijpen waarom het van belang is dat ze dit leren begrijpen.

Focuspunt

Dit staat in contrast met de manier van concentratie en focus die wordt verwacht in onze moderne klaslokalen, waar kinderen hun aandacht juist dienen te versmallen en de omgeving te negeren en waar de aandacht door sturing van een ander gefocust dient te worden. Deze vorm van korte termijn concentratie en nauwe focus is in onze maatschappij gebruikelijker en daardoor hoger gewaardeerd, terwijl deze moeilijker te bereiken en vast te houden is. Leren via deze vorm van focus en concentratie behoeft een voortdurend actief richten van de aandacht waardoor er ongemerkt noodzakelijke details van het grote geheel verloren gaan.

De rest van de wereld wordt niet even opzij gezet, maar blijft onderdeel uitmaken van de belevingswereld.

Jonge kinderen lijken in onze maatschappij juist een korte concentratieboog te hebben terwijl kinderen die gebruik maken van open aandacht zich heel lang, zelfs uuuuren, kunnen concentreren wanneer iets hun interesse wekt.

En zelfs wanneer ze zo geconcentreerd zijn op bepaalde activiteiten behouden ze een opmerkzaamheid en bewustzijn voor de rest van de volledige omgeving. De rest van de wereld wordt niet even opzij gezet, maar blijft onderdeel uitmaken van de belevingswereld en het geobserveerde en aan de betekenis die eraan wordt verbonden!

Vertrouwen

In culturen waarin leren door observatie alom gebruikelijk is, blijkt ook dat de volwassenen veel vertrouwen hebben in de efficiëntie van deze vorm van leren. Ze gaan er vanuit dat kinderen zelf, op eigen houtje, leren wat ze nodig hebben om te functioneren in de gemeenschap. Volwassenen zullen de kinderen niet sturen in het leren van wat ze makkelijk zelf kunnen leren. En in de praktijk blijkt dit ook. Het vertrouwen van de volwassenen in de kinderen maakt mede dat de kinderen hierin zelf de autonomie willen nemen. En weer mede daardoor is deze manier van leren zeer effectief; degene die leert heeft zelf in de hand hoe, wat en waar hij of zij leert en daardoor wordt het geleerde dieper opgenomen en beter herinnerd.

Het vertrouwen van de volwassenen in de kinderen maakt mede dat de kinderen hierin zelf de autonomie willen nemen.

De mens is een sociaal dier, levenslustig en er op gericht om deel te nemen aan een groep, een groter geheel. Intrinsiek zal een kind willen leren, kennen en weten wat nodig is om te leven in en bij te dragen aan z’n omgeving. Vertrouwen voedt dit vermogen.

Er zijn tegenwoordig ook steeds meer (kleine, particuliere) scholen zoals de democratische school en de Keenschool die met dit gegeven als uitgangspunt werken.

The post Leren door observatie appeared first on OERmoeders van Nu.

Om de wereld te leren kennen, moet je leven in de wereld.

De ideeën die we in onze moderne maatschappij hebben over de manier waarop kinderen leren zijn voornamelijk gebaseerd op het moderne schoolsysteem dat we hanteren.

In tegenstelling tot hoe vertrouwd en gebruikelijk het voor sommigen van ons voelt, is het schoolsysteem dat wij kennen een verre van natuurlijke leer- en leefvorm.

Kneden en vormen

Aan het begin van de twintigste eeuw waren theoretici en pedagogen nog tamelijk open over het feit dat scholen en onderwijs werden ontworpen met als doel om kinderen te vormen en in te passen in de nieuwe industriële samenleving. Kinderen hadden het nodig om hun wilde natuur onder controle te krijgen en in bedwang te leren houden. Om beschaafde gewoontes te ontwikkelen van stiptheid, gehoorzaamheid, ordelijkheid en efficiëntie. In de geest van deze onderwijsarchitecten werden kinderen – met hun wilde natuur – gezien als intrinsiek beestachtig, ongevormd en verdorven. Een kind diende deze wilde natuur te ontstijgen door het creëren van een nieuwe natuur boven de eigen natuur en realiseerde deze nieuwe ideeën in instellingen, waar hij in deze nieuwe wereld z’n ware thuis en ware aard moest vinden. Het doel van onze scholen was dus het ‘verheffen’ van kinderen uit hun natuurlijke staat.

Het doel van onze scholen was dus het ‘verheffen’ van kinderen uit hun natuurlijke staat.

Inmiddels zijn we deze grondbeginselen van onze leerinstellingen, die nog altijd als zodanig gehanteerd worden, min of meer vergeten. We denken terug aan onze schooltijd alsof het een integraal onderdeel is van onze natuur. Een essentieel, natuurlijk onderdeel van de menselijke kindertijd, in plaats van het grote, pas zeer recentelijke experiment van sociale bouwkunde, dat het eigenlijk is.

De originele doeleinden van onze scholen (het vormen en kneden van producten (mensen) die passen in de moderne materialistische industriële samenleving en deze materiële wereld gebruiken ten behoeve van het eigen belang) zijn zo effectief ingebouwd in de structuur van het moderne onderwijs (met z’n onderliggende systemen van begrenzing, controle, standaardisatie, metingen en handhaving) dat ze vandaag de dag zelfs worden uitgevoerd zonder ons bewuste medeweten of instemming.

We hebben het idee dat we in een geavanceerde multiculturele samenleving leven en dat nog slechts enkelen van ons spreken van een zondigheid die toebehoort aan de natuur van het kind. Maar onze scholen belichamen nog steeds die vrees voor de wilde natuur van het kind en de angst dat een kind zonder constante controle, metingen en dreigingen van straf zal ontsporen, dat het niet zal willen leren, anti-sociaal zal worden, schadelijk zal zijn voor zichzelf en anderen en een hulpeloze incompetente volwassene zal worden.

Maar onze natuur, onze wilde menselijke natuur, is geëvolueerd. Meer dan honderdduizenden jaren! In uiterst gedetailleerde harmonie met de oneindig gedetailleerde orde en schoonheid van de kosmos.

Als we kijken naar mensen van andere volkeren en culturen, dan zien we terug hoe de mens van nature leert. Een manier die al honderdduizenden jaren zorgt voor de verfijnde evolutie van de mensheid.

Intrinsieke motivatie

In vele (inheemse) samenlevingen is leren niet gedwongen of gestuurd. Van kinderen wordt als vanzelfsprekend verwacht dat ze vrijwillig de praktijk observeren en absorberen en dat ze de kennis en vaardigheden leren beheersen van alles wat ze nodig hebben als volwassenen. En dat doen ze ook. De mens bezit van nature een intrinsieke motivatie om dat te willen leren beheersen wat nodig is om te (over)leven in de omgeving waarin hij woont en leeft.

In deze samenlevingen zijn kinderen al op zeer jonge leeftijd vrij om hun eigen keuzes te maken, om te spelen, verkennen, deel te nemen en op zinvolle wijze verantwoordelijkheid te nemen. Leren is geen speciale activiteit, maar een natuurlijk bijproduct van het leven in de wereld.

Een Aboriginal heeft in zijn geheugen een landkaart die zich uitstrekt over meer dan duizend kilometer.

Een vrij kind leert dat er rivierkreeftjes wonen onder platte stenen, dat er grote forellen zich verbergen in schaduwrijke waterpartijen, het ontdekt rotsachtige hellingen waar bessen groeien. Het zal patronen in golven herkennen, leren welke takken z’n gewicht kunnen dragen, welke takjes makkelijk vlam vatten, welke planten doornen hebben. Een kind op een school leert wat een bioom is en hoe logaritmen te gebruiken om biodiversiteit te berekenen. Alhoewel, de meesten zullen het waarschijnlijk niet eens echt leren bij gebrek aan interesse of zijn het een dag na de toets alweer vergeten…

Een kind dat ontdekte waar de wilde bessen groeien omdat hij dat zelf wilde weten, zal deze informatie nooit vergeten. Een ‘ongeschoold’ persoon in de hooglanden van Papoea-Nieuw-Guinea kan meer dan zeventig soorten vogels herkennen puur aan hun gezang. Een ‘analfabetische’ sjamaan in de Amazone kan honderden geneeskrachtige planten identificeren. Een Aboriginal uit Australië heeft in zijn geheugen een landkaart, gecodeerd in een lied, die zich uitstrekt over meer dan duizend kilometer.

Leren is geen speciale activiteit, maar een natuurlijk bijproduct van het leven in de wereld.

Onze geest is gemaakt om grote hoeveelheden informatie te bevatten over de wereld die ons het leven schonk, waarin we opgroeien, wonen en leven. En deze kennis gaat telkens over van generatie op generatie.

Open aandacht

Onderzoekers zien dat kinderen in deze samenlevingen, die op deze manier leren en leven, het grootste gedeelte van de tijd een compleet andere aandacht-toestand hebben dan kinderen op onze moderne scholen. Onderzoekster Suzanne Gaskins noemt het ‘open aandacht‘ (open attention).

Open aandacht is een staat van aandacht, bewustzijn en waarnemen om informatie uit de omgeving te ontvangen. Open aandacht wil zeggen bewustzijn van alles om hem of haar heen, in ontspannen en alerte staat. Drie karakteristieken van open aandacht zijn:

1. De horizon is breed, het veld van aandacht is ruim en open, breedhoekig. Er is aandacht voor de volledige omgeving.

2. Het duurt voort, deze staat van aandacht is voortdurend (abiding). Het is geen korte concentratieboog, maar een langere, gewoonlijke staat van aandacht, een staat van zijn.

3. Opmerkzaamheid. Er wordt opgemerkt als er iets gebeurt of verandert. Als er iets interessants gebeurt, kan er uuuuren naar gekeken worden in volle concentratie, terwijl er ook nog steeds opmerkzaamheid en aandacht is voor de rest van de volledige omgeving.

Gaskins suggereert dan ook dat open aandacht veel lijkt op wat wordt verstaan onder het boeddhistische begrip mindfulness.

Kinderen in staat van open aandacht merken alles op én herinneren zich ook alles.

Een kind in deze staat van open aandacht absorbeert de cultuur om zich heen als in osmose. Onmerkbaar wordt opgepikt en uitgewisseld wat en hoe anderen/volwassenen bespreken, doen, denken, weten.

Deze mentale toestand is helder, open, alert, op het gemak. Kinderen in staat van open aandacht merken alles op én herinneren zich ook alles. Als iets hun aandacht trekt, kunnen ze zich focussen met laserprecisie, terwijl de omgeving ontspannen onderdeel blijft van het bewustzijn. Open aandacht zorgt voor een zeer efficiënte manier van leren door observatie, een manier waarbij de leerling zelf bepaalt wat hij of zij wil leren en dit op hele efficiënte wijze tot zich neemt tot in de diepste vezels van z’n wezen.

Bij mijn volk zal zo’n vorm van discipline een kind tegenhouden geestelijk te groeien. — Mini Aodla Freeman

Ongedwongen

De manier van observeren met open aandacht verschilt wezenlijk van de vorm van observatie die wij nu kennen in onze moderne Europees/Amerikaanse samenleving én van de vormen van concentratie die op onze scholen worden verwacht.

Een kind in een klaslokaal zal worden geacht z’n open aandacht juist uit te zetten. Het dient zich te focussen op één ding en alles daarbuiten uit te bannen uit het veld van aandacht. Het mag niet in de gaten houden wat er om zich heen gebeurt, maar moet z’n aandacht juist verkleinen naar één bepaald focuspunt. Een punt dat het niet zelf uitzocht, maar dat iemand anders aan hem opdringt.

Een kind in een klaslokaal zal worden geacht z’n open aandacht juist uit te zetten.

Inuït auteur Mini Aodla Freeman was het meest verrast door kinderen toen zij voor het eerst naar het zuiden reisde vanaf de Noordpool. “Ze mochten niet normaal zijn, zoals de kinderen in mijn cultuur zijn: vrij om te bewegen, om vragen te stellen, vrij om hardop te denken en vooral vrij om op te merken wat ze helpt te groeien. Bij mijn volk zal zo’n vorm van discipline een kind tegenhouden geestelijk te groeien, het zal het gevoel van interesse doden.” En: “Als je een kind zo dwarsboomt op jonge leeftijd, zal het later niet meewerken en opstandig worden”, zegt Freeman (komt dat je niet bekend voor?). Deze visie vindt men terug in culturen over de hele wereld, in delen van Midden- en Zuid-Amerika, delen van Afrika, India, Azië, Papoea-Nieuw-Guinea, etc.

Zou ons leren niet altijd gebaseerd dienen te zijn op het ethische principe van niet-interfereren en het recht van alle mensen om hun eigen keuzes te maken, die op hun beurt natuurlijk ook niet interfereren met een ander, zoals bij leren door observatie met open aandacht het geval is?

En zou leren niet altijd gebaseerd moeten zijn op het ethische principe van toestemming en het recht van alle mensen om vrij van geweld en de dreiging van geweld te zijn?

De geest zelf is wild en eigenzinnig en moet zelf z’n aandacht willen richten op de wereld, uit eigen beweging.

En als kinderen leren dat dominantie, autoriteit, opdringen zonder toestemming en dreigen met geweld en straf normaal zijn binnen de context van onderwijs, zou dit dan niet een genormaliseerd onderdeel van de belevingswereld worden van degenen die (later) ook de macht hebben en hanteren?!

Een staat van open aandacht kan niet worden afgedwongen. Het kan alleen uit iemands eigen beweegredenen worden bereikt. De geest zelf is wild en eigenzinnig en moet zelf z’n aandacht willen richten op de wereld, uit eigen beweging.

Steen

We weten zelf niet altijd meer hoe onze kinderen natuurlijk leren omdat we zelf ook in een stenen wereld zijn opgegroeid. We zijn niet meer geschikt om zomaar te worden vrijgelaten in de wilde natuur, zoals een jong dier dat te lang in een kooi heeft gezeten niet meer in staat is om te overleven in het wild. De wereld is een vreemde plek geworden, ons niet meer bekend. En dit is wat we nu zelf weer doen met onze kinderen…of kan het ook anders?

De revolutie zal niet plaatsvinden in een klaslokaal…

De wilde natuur ingaan is een voorwaarde om de wereld te behouden. Ga naar buiten!

– met vrij vertaalde passages uit On the Wildness of Children van Carol Black –

The post Open aandacht appeared first on OERmoeders van Nu.

Anders zijn… we willen het liever niet, we willen het liefst meedoen met de rest. Anders, zo voelen onze hooggevoelige kinderen zich vaak. “Waarom ik?” vraagt je kind zich af. Andere kinderen hebben hier geen last van, zo lijkt het vaak. Jouw kind moet zo nodig weer van alles voelen.

Hooggevoelige kinderen zijn echter pleasers en passen zich snel aan. Ze passen zich aan aan wat de omgeving van hen verwacht. Hierdoor kunnen ze zichzelf kwijtraken. Het antwoord op de vraag “Wie ben ik?” is op een gegeven moment moeilijk te vinden. Het is belangrijk dat onze hooggevoelige kinderen mogen zijn zoals ze zijn. Misschien voelt je kind zich anders maar het is zeker uniek. En dat moet zo blijven.

Kinderen ervaren hooggevoeligheid vaak als een last. En ook voor ouders kan het moeilijk zijn. Ze vinden het vaak lastig om hun hooggevoelige kind te ondersteunen. Soms zitten ze met de handen in het haar. Misschien ben je zelf ook hooggevoelig. Dit kan fijn zijn want jullie begrijpen elkaar. Maar het kan ook zo zijn dat dit ontzettend botst.

Wat is dat nou precies, hooggevoeligheid?

Hooggevoeligheid is een aangeboren eigenschap. Het is dus zeker geen stoornis of aandoening. Je bent dan meer dan gemiddeld gevoelig voor indrukken en prikkels. Je hooggevoelige kind merkt meer signalen en details op. En alle indrukken komen uitgebreider en intensiever binnen dan bij de gemiddelde mens.

Ongeveer 20% van de mensen is hooggevoelig. Dat is ontzettend veel. Dat kan geen toeval zijn. Je kind is dus echt niet de enige in zijn of haar klas. Ook al voelt dat soms wel zo. En weet je, hooggevoelige mensen zijn er altijd al geweest. Nu vallen we alleen meer op omdat we in een maatschappij leven waarbij alles ontzettend snel gaat. Hierdoor raken we eerder overprikkeld. Vroeger was dit niet zo. Constante overprikkeling was niet aan de orde. En na overprikkeling was er alle tijd om weer op te laden. Nu gaan we altijd maar door, we staan altijd “aan”.

Hoort dat gevoel nu bij mij of bij iemand anders?

Voelsprieten

Met onze zintuigen ervaren we de prikkels. Je kunt ze zien als voelsprieten. Bij hooggevoelige kinderen zijn deze voelsprieten erg lang. Zo ziet je kind veel. Elke kleine verandering valt op. Maar ze kijken ook graag eerst de kat uit de boom. Je ziet dit vaak op het schoolplein of tijden de gymles. Je kind staat dan letterlijk even langs de kant. Maar ook het kijken naar kleur of licht kan teveel zijn.

Ook hoort je kind scherp. Elk geluidje valt op en geluiden worden ook snel “hard” genoemd. Hooggevoelige kinderen raken snel geïrriteerd door kleine ongemakken. Bijvoorbeeld de labeltjes in kleding die kriebelen. Maar ook reageren ze intens op pijn. Proeven en ruiken: ze merken elk smaak- en geurverschil op. Hooggevoelige kinderen zijn vaak ook moeilijke eters. Vooral de structuur van voeding staat hen niet aan. Is een aardbei lekker? Niet in de yoghurt wanneer deze niet meer herkend wordt als een aardbei.

Hooggevoelige kinderen hebben niet zozeer scherpere zintuigen, maar de indrukken worden veel intenser verwerkt.

En dan nog een ander soort voelen. Jouw kind voelt misschien anderen goed aan. Dit kan verwarrend zijn. Want je kind kan zomaar ineens verdrietig of boos worden. “Hoort dat gevoel nu bij mij of bij iemand anders?” Grenzen aangeven is hierbij zo belangrijk, maar erg moeilijk.

Nog een aantal kenmerken. Je kind:

• Maakt zich snel zorgen;
• Heeft behoefte aan een rustige omgeving met niet te veel mensen;
• Heeft moeite met veranderde omstandigheden;
• Heeft tijd nodig om aan een nieuwe situatie of omgeving te wennen;
• Houdt niet van verrassingen;
• Houdt er niet van om in het middelpunt van de belangstelling te staan;
• Vraagt vaak “Waarom?”, stelt diepzinnige vragen;
• Heeft een goed geheugen;
• Heeft moeite met structuren en organiseren;
• Heeft een hekel aan oefenen en herhalen;
• Klapt dicht of wordt zenuwachtig bij feitelijke, gesloten vragen;
• Houdt niet van oneerlijkheid.

Extravert en hooggevoelig?

Herken je je kind niet in de bovenstaande eigenschappen maar vermoed je wel dat je kind hooggevoelig is? Dat kan! Er is namelijk nog een ander type hooggevoeligheid. 70% van de hooggevoelige personen is introvert, een rustzoeker. Is je kind introvert dan zul je zeker de bovenstaande kenmerken herkennen. Maar 30% van de hooggevoelige personen is extravert. Is je kind extravert dan noemen we dat een high sensation seeker, een sensatiezoeker. Er is dan juist wel behoefte aan spanning en nieuwe ervaringen. Ze hebben behoefte aan prikkels die hen extra prikkelen. Aan de ene kant zijn ze snel verveeld en willen ze een uitdaging, maar aan de andere kant zijn ze ook snel overprikkeld. En hebben ze daarna relatief veel tijd nodig om tot zichzelf te komen. Deze categorie zou je niet verwachten bij hooggevoeligheid. Maar ook drukke kinderen kunnen hooggevoelig zijn. Een aantal kenmerken voor je op een rijtje.

Je extraverte hooggevoelige kind:

• Weet duidelijk wat het wel en niet wil;
• Is erg nieuwsgierig, wil graag nieuwe dingen leren;
• Bruist van de ideeën;
• Is ongeduldig;
• Heeft vaak driftbuien;
• Houdt van actief bezig zijn;
• Wil graag gelijk krijgen.

De eerste stap

Maak het niet te zwaar. In een hokje duwen of een label plakken? Niet nodig, hooggevoeligheid hoeft je kind niet te belemmeren. Het is slechts één van de eigenschappen die je kind heeft en een hele mooie eigenschap.

Waar begin je als ouder? Begrip van hooggevoeligheid is ontzettend belangrijk. Lees je in in dit onderwerp. De kwartjes zullen gaan vallen. Ineens begrijp je waarom je kind bepaalde dingen doet zoals hij of zij ze doet. Je zult je kind beter begrijpen. Dit is de eerste stap.

Het blijft soms moeilijk voor ouders. Want vaak hebben mensen in je omgeving een mening over hooggevoeligheid. “Het is een hype” of “Wees niet zo gevoelig”, hoor je vaak. Of ze hebben een mening over jouw manier van opvoeden. Maar jij kent je kind het allerbeste, jij voelt zelf heel goed aan wat goed is voor je kind. Blijf bij je gevoel, volg altijd je hart!

The post Hooggevoeligheid appeared first on OERmoeders van Nu.

Bij communicatie is er altijd sprake van een zender, een boodschap met informatie en een ontvanger. De zender probeert informatie over te dragen aan de ontvanger door middel van een boodschap.

Verschillende manieren

Pasgeborenen communiceren door middel van huilen. Door te huilen maken ze je duidelijk dat ze iets van je willen. Ze laten horen dat ze zich oncomfortabel voelen. En dat ze jou nodig hebben om dat gevoel op te heffen.

Met grotere kinderen kun je communiceren door middel van woorden. Zij vertellen je iets, jij luistert en reageert. En andersom.

Ook al voor de geboorte van je kind kun je communiceren met elkaar. Je kunt contact met elkaar maken op zielsniveau. Zo kun je bijvoorbeeld vragen aan je kind hoe wat z’n naam is. Of dat je een jongen of een meisje draagt. Er zijn zelfs mensen die al met hun aanstaande kind communiceerde voor de conceptie!

Daarnaast kun je ook nog communiceren door middel van lichaamstaal, oogcontact, liefde en aanraking en door stiltes, etc. En met babies kun je door middel van gebaren ook communiceren!

Hoe wonderlijk is communicatie!

Maar hoe moeilijk kan het ook zijn… Want wat wordt er bedoeld met dat ene huiltje, die woorden of de gedachte die tot je komt? En hoe verloopt communicatie met respect voor alle partijen en gelijkwaardig?

Communiceren kun je leren!

The post Communiceren kun je leren! appeared first on OERmoeders van Nu.

Er zijn onderzoeken die uitwijzen dat lezen een therapeutische werking heeft (het helpt je kind en jou om over je eigen situatie na te denken en het in ander daglicht te zien). Lezen vermindert stress, verbetert sociale vaardigheden, helpt het concentratievermogen en het kan helpen je geheugen te trainen. Ook schijn je er toleranter van te worden; je opent je brein voor nieuwe ideeën en zienswijzen. Ook vermindert het je behoefte aan zekerheid en vaste waarden.

Je kan niet vroeg genoeg beginnen. Als je baby nog maar een paar weken is, kun je al beginnen met voorlezen. Je stem brengt je baby veiligheid en hij leert al klanken herkennen. Dit is goed voor zijn taalgevoel. Kinderen die vanaf jongs af aan worden voorgelezen hebben een ontelbaar groter woordenschat dan kinderen die niet of weinig worden voorgelezen. Lezen is een van de beste manieren om de taalontwikkeling te bevorderen en door interactie met het kind ook zijn mondelinge taalvaardigheid te stimuleren.

Hier vind je een inspirerende kinderboekenlijst.

The post Lezen appeared first on OERmoeders van Nu.