Vanuit de geschiedenisboeken komt er nog wel eens iets voorbij uit vroeger tijden over een ambacht, een leerling en een meester. En we kennen her en der nog wel begrippen zoals ‘meesterschap’ of ‘meesterschilder’, maar het echte onderscheid tussen een meester en een leraar lijkt een beetje verloren geraakt.

Wat is een leraar?

Een leraar geeft kennis door. Vaak gaat het om verzamelde kennis (over iets of over een vaardigheid) die 1 op 1 overdraagbaar is van de leraar op de leerling(en). De leraar hoeft geen meester te zijn in zijn vakgebied. Als hij maar weet waar hij de kennis kan vinden en hoe hij die kan doorgeven aan de leerling. De leraar zet zich in om de kennis over te dragen, dat is wat hij leuk vindt en graag doet. Op zijn beurt neemt de leerling de kennis van de leraar aan en past deze toe.

Wat is een meester?

Een meester bezit het meesterschap, maar is er niet op gericht om dit meesterschap over te dragen aan een leerling. Er kan best een leerling betrokken zijn en als een nieuwsgierig aagje de meester bestuderen om zelf vaardigheden op te doen en kennis te verkrijgen. Een leerling kan de meester vragen stellen en de meester kan daarop antwoorden, maar de meester is er niet op gericht om platte kennis door te geven aan de leerling. Een meester is er op gericht om zijn meesterschap te beoefenen en een leerling handvatten aan te reiken om zijn of haar eigen meesterschap te ontwikkelen.

Het eigen meesterschap is altijd persoonlijk. Een meesterschap kun je niet overdragen zoals een leraar zijn kennis kan overdragen op een leerling. Een meesterschap is een persoonlijke eigenschap en persoonlijke vaardigheid om ergens meester van te zijn. Je bent ergens meester van en niet van iemand!

Wat is het verschil?

Een leraar hoeft geen meester te zijn en een meester hoeft geen leraar te zijn. De leraar weet waar hij kennis kan vinden en geeft deze kennis door. De meester heeft de kennis en geeft aan de leerling door hoe hij zelf de kennis kan vergaren.

Wat leert de leerling?

Er zit ook een groot verschil in de manier waarop de leerling iets leert en wat hij dan leert. Bij een leraar leert de leerling welke kennis er is en hoe hij deze toepast. Bij een meester leert de leerling hoe hij meesterschap kan verkrijgen.

Meesterschap is persoonlijk en verschilt van persoon tot persoon. Een meester kan zijn kennis niet letterlijk 1 op 1 overdragen, dan leert de leerling enkel het meesterschap te imiteren, maar bereikt hij deze niet zelf.

De kennis van de leraar is algemeen en kan door een ieder toegepast worden op de manier waarop de leraar het beoogt. De leerling kan de kennis tot zich nemen en reproduceren om tot het gewenste resultaat te komen.

Natuurlijk leren

In een natuurlijke manier van leren kun je deze twee dingen goed los zien, het zijn echt twee verschillende manieren van leren. Soms wil de leerling specifieke kennis tot zich nemen of een vaardigheid verkrijgen door het van een leraar (die de vaardigheid beheerst) te leren. De vaardigheid wordt gekopieerd en hetzelfde herhaalt, eventueel met een persoonlijke twist, maar de vaardigheid zal sterk lijken op die van de leraar. Het gaat de leerling erom om die vaardigheid op die manier onder de knie te krijgen.

Maar in een ander geval zoekt de leerling de meester op om hem te bestuderen en vervolgens zelf zijn vaardigheid te gaan ontwikkelen. De vaardigheid zal anders zijn dan die van de meester, maar niet beter of minder goed. De leerling is er op uit om zelf te onderzoeken en de vaardigheden te verkrijgen die aansluiten bij wat hij intrinsiek zoekt. De leerling gebruikt de meester om te leren hoe hij vanuit zichzelf een vaardigheid kan ontwikkelen.

Beter?

In verschillende gevallen is een verschillende manier van leren gewenst. Vaak kan de leerling het best aangeven wat voor vorm van leren hij of zij zoekt. Of soms is hij daar nog zoekende in.

Het kan dus wel fijn zijn om je bewust te zijn van de verschillen zodat een diversiteit van aanbod en mogelijkheden voor de leerling kan worden gecreëerd. Als de leerling z’n intrinsieke motivaties kan volgen, dan kiest hij wat er passend is. Om het op de manier te leren waarop het bij hem past op dat moment en in die situatie.

Vrij of gestuurd

In een natuurlijke stam ontstaan deze mogelijkheden als vanzelf, de leerling is vrij om z’n eigen manier van leren te kiezen, die van situatie tot situatie en van moment tot moment verschillend kan zijn. In onze maatschappij zien we echter dat het leren of de manier van leren vaak wordt gestuurd en minder een vrije keus is van de leerling zelf.

Wanneer de leerling zelf kan kiezen, dan zorgt dat ervoor dat de intrinsieke motivatie gestimuleerd wordt. Als een leerling gestuurd wordt, dan kan de intrinsieke motivatie stagneren en zelfs (tijdelijk) verdwijnen.

In principe is het ene niet beter dan het andere, als we kijken naar leren van een leraar of meester. Maar belangrijker is dat de leerling zelf mag bepalen wat er geleerd wordt, op welk moment en op welke manier. Op die manier blijft de innerlijke drang om te leren, groeien en ontwikkelen het meest vruchtbaar en vreugdevol aanwezig. Juist de diversiteit aan mogelijkheden stimuleert en voedt.

The post Meester of leraar appeared first on OERmoeders van Nu.

Leren door observatie is gewoonlijk een bezigheid die zich ontplooit in een vertrouwde omgeving waarin een persoon een activiteit uitvoert waar een andere persoon, die minder weet, dan naar kijkt.

Leren door observatie wordt in sommige samenlevingen gezien als één van de meest natuurlijke, krachtige en efficiënte manieren van leren.

Je kunt opzettelijk toekijken met als doel om de activiteit ook te leren beheersen, maar je kunt ook kijken voor de lol of om de ander gezelschap te houden. Leren door observatie wordt zo een incidenteel bijproduct van het sociale leven.

Betrokken

Leren door observatie komt gewoonlijk voor in culturen waarin kinderen nauw betrokken zijn bij de dagelijkse gang van zaken in het normale volwassen leven. In samenlevingen waar kinderen deelnemen aan het volwassen leven wordt leren door observatie gezien als één van de meest natuurlijke, krachtige en efficiënte manieren van leren.

In onze cultuur wordt leren door observatie vaak gezien als onbedoeld bijproduct.

In onze geïndustrialiseerde samenleving zien we dat kinderen over het algemeen worden geweerd uit het volwassen leven en dat leren door observatie zo in veel mindere mate aanwezig lijkt te zijn. In onze cultuur wordt leren door observatie vaak gezien als per ongeluk of onbedoeld bijproduct en sterk onderschat in theorieën over de meest efficiënte manieren van leren.

Maar zelfs in onze cultuur, waarin veel kinderen naar instellingen als scholen gaan om te leren, komt een zeer aanzienlijk deel van wat de kinderen werkelijk leren voort uit het observeren van anderen in alledaagse activiteiten, ook al kennen we er hier nu weinig waarde aan toe.

Met al je zintuigen

Leren door observatie is eigenlijk leren met al je zintuigen: in al je zintuigen opnemen wat je oppikt in de aanwezigheid van hetgeen je beschouwt. Dat we het nu leren door observatie noemen komt voort uit het feit dat observeren een herkenbaar aspect is van deze vorm van leren. Observatie in de breedste zin van het woord dus: observeren en ontvangen met al je zintuigen.

Leren door observatie kenmerkt zich door drie dingen:

1

Het is ingebed in het dagelijks leven van een gemeenschap. Het gebeurt tijdens deelname aan zinvolle activiteiten met mensen die van belang zijn in het leven van het kind. De activiteiten zijn relevant, voor de persoon en voor de gemeenschap. In veel andere culturen, waarin kinderen betrokken zijn bij het volwassen leven, worden kinderen ook gezien als waardevolle en volwaardige hulp bij allerlei dagelijkse activiteiten. En al van jongs af aan kunnen ze in een groeiend aantal activiteiten werkelijk volwaardig meedoen. Kinderen en volwassenen delen dezelfde wereld. De activiteiten daarbinnen vormen zo het fundament van het leven en het bestaan.

2

Het vereist een actieve leerling. Om te leren van de observatie moet het kind niet enkel aanwezig zijn en toekijken, maar ook willen leren, willen ervaren en betekenis willen geven aan hetgeen er wordt geobserveerd. Het vereist een intrinsieke motivatie om de activiteit ook echt in zich op te nemen, door te laten dringen.

Soms wordt leren door observatie gezien als een passieve activiteit van ‘gewoon maar wat toekijken’ tegenover activiteiten waarin iemand fysiek meedoet, met z’n handen bijvoorbeeld. Maar leren door observatie is een werkelijk betekenisvolle manier om je te verbinden met je directe sociale en fysieke omgeving, ook al is opzettelijke lichamelijke actie die direct verband houdt met dat leren vaak afwezig. Het is van belang om leren door observatie te onderschrijven als een actieve leerstrategie. Intrinsiek gemotiveerde kinderen verwerken en ordenen (actief) de informatie die ze tot zich nemen tijdens de observatie, ze geven er betekenis aan.

3

Open aandacht. Een aandacht-toestand die we zien bij kinderen en mensen in andere culturen waarin kinderen niet gestuurd worden in het leren. Open aandacht is aandacht voor de volledige omgeving waarin iemand zich bevindt. Het is voortdurend, het houdt aan over een langere tijdspanne (abiding). Er is een hoge mate van opmerkzaamheid: elke verandering en gebeurtenis wordt opgemerkt. Open aandacht heeft veel weg van wat wordt verstaan onder het boeddhistische begrip mindfulness. Een doorlopende openheid en een vol bewustzijn van het hier en nu.

Dit volle bewustzijn zorgt ervoor dat kinderen in hun deelname aan het sociale leven iets kunnen oppikken en verwerken voordat ze begrijpen waarom het van belang is.

Deze open staat-van-zijn heeft vele voordelen als het gaat om leren door observatie, zoals gedetailleerde opmerkzaamheid van gebeurtenissen, bewustwording van contextuele informatie en een groter vermogen tot het verwerken van het brede scala aan informatie dat wordt ontvangen.

Deze open staat-van-zijn is een natuurlijke staat van bewustzijn van het hier en nu, alert en ontspannen. De aandacht staat al ‘aan’, er hoeft niet geswitcht te worden in focus en concentratie als er iets interessants wordt opgemerkt. Dit volle bewustzijn en deze opmerkzaamheid zorgen ervoor dat kinderen in hun deelname aan het sociale leven al iets kunnen oppikken en verwerken nog voordat ze begrijpen waarom het van belang is dat ze dit leren begrijpen.

Focuspunt

Dit staat in contrast met de manier van concentratie en focus die wordt verwacht in onze moderne klaslokalen, waar kinderen hun aandacht juist dienen te versmallen en de omgeving te negeren en waar de aandacht door sturing van een ander gefocust dient te worden. Deze vorm van korte termijn concentratie en nauwe focus is in onze maatschappij gebruikelijker en daardoor hoger gewaardeerd, terwijl deze moeilijker te bereiken en vast te houden is. Leren via deze vorm van focus en concentratie behoeft een voortdurend actief richten van de aandacht waardoor er ongemerkt noodzakelijke details van het grote geheel verloren gaan.

De rest van de wereld wordt niet even opzij gezet, maar blijft onderdeel uitmaken van de belevingswereld.

Jonge kinderen lijken in onze maatschappij juist een korte concentratieboog te hebben terwijl kinderen die gebruik maken van open aandacht zich heel lang, zelfs uuuuren, kunnen concentreren wanneer iets hun interesse wekt.

En zelfs wanneer ze zo geconcentreerd zijn op bepaalde activiteiten behouden ze een opmerkzaamheid en bewustzijn voor de rest van de volledige omgeving. De rest van de wereld wordt niet even opzij gezet, maar blijft onderdeel uitmaken van de belevingswereld en het geobserveerde en aan de betekenis die eraan wordt verbonden!

Vertrouwen

In culturen waarin leren door observatie alom gebruikelijk is, blijkt ook dat de volwassenen veel vertrouwen hebben in de efficiëntie van deze vorm van leren. Ze gaan er vanuit dat kinderen zelf, op eigen houtje, leren wat ze nodig hebben om te functioneren in de gemeenschap. Volwassenen zullen de kinderen niet sturen in het leren van wat ze makkelijk zelf kunnen leren. En in de praktijk blijkt dit ook. Het vertrouwen van de volwassenen in de kinderen maakt mede dat de kinderen hierin zelf de autonomie willen nemen. En weer mede daardoor is deze manier van leren zeer effectief; degene die leert heeft zelf in de hand hoe, wat en waar hij of zij leert en daardoor wordt het geleerde dieper opgenomen en beter herinnerd.

Het vertrouwen van de volwassenen in de kinderen maakt mede dat de kinderen hierin zelf de autonomie willen nemen.

De mens is een sociaal dier, levenslustig en er op gericht om deel te nemen aan een groep, een groter geheel. Intrinsiek zal een kind willen leren, kennen en weten wat nodig is om te leven in en bij te dragen aan z’n omgeving. Vertrouwen voedt dit vermogen.

Er zijn tegenwoordig ook steeds meer (kleine, particuliere) scholen zoals de democratische school en de Keenschool die met dit gegeven als uitgangspunt werken.

The post Leren door observatie appeared first on OERmoeders van Nu.

Om de wereld te leren kennen, moet je leven in de wereld.

De ideeën die we in onze moderne maatschappij hebben over de manier waarop kinderen leren zijn voornamelijk gebaseerd op het moderne schoolsysteem dat we hanteren.

In tegenstelling tot hoe vertrouwd en gebruikelijk het voor sommigen van ons voelt, is het schoolsysteem dat wij kennen een verre van natuurlijke leer- en leefvorm.

Kneden en vormen

Aan het begin van de twintigste eeuw waren theoretici en pedagogen nog tamelijk open over het feit dat scholen en onderwijs werden ontworpen met als doel om kinderen te vormen en in te passen in de nieuwe industriële samenleving. Kinderen hadden het nodig om hun wilde natuur onder controle te krijgen en in bedwang te leren houden. Om beschaafde gewoontes te ontwikkelen van stiptheid, gehoorzaamheid, ordelijkheid en efficiëntie. In de geest van deze onderwijsarchitecten werden kinderen – met hun wilde natuur – gezien als intrinsiek beestachtig, ongevormd en verdorven. Een kind diende deze wilde natuur te ontstijgen door het creëren van een nieuwe natuur boven de eigen natuur en realiseerde deze nieuwe ideeën in instellingen, waar hij in deze nieuwe wereld z’n ware thuis en ware aard moest vinden. Het doel van onze scholen was dus het ‘verheffen’ van kinderen uit hun natuurlijke staat.

Het doel van onze scholen was dus het ‘verheffen’ van kinderen uit hun natuurlijke staat.

Inmiddels zijn we deze grondbeginselen van onze leerinstellingen, die nog altijd als zodanig gehanteerd worden, min of meer vergeten. We denken terug aan onze schooltijd alsof het een integraal onderdeel is van onze natuur. Een essentieel, natuurlijk onderdeel van de menselijke kindertijd, in plaats van het grote, pas zeer recentelijke experiment van sociale bouwkunde, dat het eigenlijk is.

De originele doeleinden van onze scholen (het vormen en kneden van producten (mensen) die passen in de moderne materialistische industriële samenleving en deze materiële wereld gebruiken ten behoeve van het eigen belang) zijn zo effectief ingebouwd in de structuur van het moderne onderwijs (met z’n onderliggende systemen van begrenzing, controle, standaardisatie, metingen en handhaving) dat ze vandaag de dag zelfs worden uitgevoerd zonder ons bewuste medeweten of instemming.

We hebben het idee dat we in een geavanceerde multiculturele samenleving leven en dat nog slechts enkelen van ons spreken van een zondigheid die toebehoort aan de natuur van het kind. Maar onze scholen belichamen nog steeds die vrees voor de wilde natuur van het kind en de angst dat een kind zonder constante controle, metingen en dreigingen van straf zal ontsporen, dat het niet zal willen leren, anti-sociaal zal worden, schadelijk zal zijn voor zichzelf en anderen en een hulpeloze incompetente volwassene zal worden.

Maar onze natuur, onze wilde menselijke natuur, is geëvolueerd. Meer dan honderdduizenden jaren! In uiterst gedetailleerde harmonie met de oneindig gedetailleerde orde en schoonheid van de kosmos.

Als we kijken naar mensen van andere volkeren en culturen, dan zien we terug hoe de mens van nature leert. Een manier die al honderdduizenden jaren zorgt voor de verfijnde evolutie van de mensheid.

Intrinsieke motivatie

In vele (inheemse) samenlevingen is leren niet gedwongen of gestuurd. Van kinderen wordt als vanzelfsprekend verwacht dat ze vrijwillig de praktijk observeren en absorberen en dat ze de kennis en vaardigheden leren beheersen van alles wat ze nodig hebben als volwassenen. En dat doen ze ook. De mens bezit van nature een intrinsieke motivatie om dat te willen leren beheersen wat nodig is om te (over)leven in de omgeving waarin hij woont en leeft.

In deze samenlevingen zijn kinderen al op zeer jonge leeftijd vrij om hun eigen keuzes te maken, om te spelen, verkennen, deel te nemen en op zinvolle wijze verantwoordelijkheid te nemen. Leren is geen speciale activiteit, maar een natuurlijk bijproduct van het leven in de wereld.

Een Aboriginal heeft in zijn geheugen een landkaart die zich uitstrekt over meer dan duizend kilometer.

Een vrij kind leert dat er rivierkreeftjes wonen onder platte stenen, dat er grote forellen zich verbergen in schaduwrijke waterpartijen, het ontdekt rotsachtige hellingen waar bessen groeien. Het zal patronen in golven herkennen, leren welke takken z’n gewicht kunnen dragen, welke takjes makkelijk vlam vatten, welke planten doornen hebben. Een kind op een school leert wat een bioom is en hoe logaritmen te gebruiken om biodiversiteit te berekenen. Alhoewel, de meesten zullen het waarschijnlijk niet eens echt leren bij gebrek aan interesse of zijn het een dag na de toets alweer vergeten…

Een kind dat ontdekte waar de wilde bessen groeien omdat hij dat zelf wilde weten, zal deze informatie nooit vergeten. Een ‘ongeschoold’ persoon in de hooglanden van Papoea-Nieuw-Guinea kan meer dan zeventig soorten vogels herkennen puur aan hun gezang. Een ‘analfabetische’ sjamaan in de Amazone kan honderden geneeskrachtige planten identificeren. Een Aboriginal uit Australië heeft in zijn geheugen een landkaart, gecodeerd in een lied, die zich uitstrekt over meer dan duizend kilometer.

Leren is geen speciale activiteit, maar een natuurlijk bijproduct van het leven in de wereld.

Onze geest is gemaakt om grote hoeveelheden informatie te bevatten over de wereld die ons het leven schonk, waarin we opgroeien, wonen en leven. En deze kennis gaat telkens over van generatie op generatie.

Open aandacht

Onderzoekers zien dat kinderen in deze samenlevingen, die op deze manier leren en leven, het grootste gedeelte van de tijd een compleet andere aandacht-toestand hebben dan kinderen op onze moderne scholen. Onderzoekster Suzanne Gaskins noemt het ‘open aandacht‘ (open attention).

Open aandacht is een staat van aandacht, bewustzijn en waarnemen om informatie uit de omgeving te ontvangen. Open aandacht wil zeggen bewustzijn van alles om hem of haar heen, in ontspannen en alerte staat. Drie karakteristieken van open aandacht zijn:

1. De horizon is breed, het veld van aandacht is ruim en open, breedhoekig. Er is aandacht voor de volledige omgeving.

2. Het duurt voort, deze staat van aandacht is voortdurend (abiding). Het is geen korte concentratieboog, maar een langere, gewoonlijke staat van aandacht, een staat van zijn.

3. Opmerkzaamheid. Er wordt opgemerkt als er iets gebeurt of verandert. Als er iets interessants gebeurt, kan er uuuuren naar gekeken worden in volle concentratie, terwijl er ook nog steeds opmerkzaamheid en aandacht is voor de rest van de volledige omgeving.

Gaskins suggereert dan ook dat open aandacht veel lijkt op wat wordt verstaan onder het boeddhistische begrip mindfulness.

Kinderen in staat van open aandacht merken alles op én herinneren zich ook alles.

Een kind in deze staat van open aandacht absorbeert de cultuur om zich heen als in osmose. Onmerkbaar wordt opgepikt en uitgewisseld wat en hoe anderen/volwassenen bespreken, doen, denken, weten.

Deze mentale toestand is helder, open, alert, op het gemak. Kinderen in staat van open aandacht merken alles op én herinneren zich ook alles. Als iets hun aandacht trekt, kunnen ze zich focussen met laserprecisie, terwijl de omgeving ontspannen onderdeel blijft van het bewustzijn. Open aandacht zorgt voor een zeer efficiënte manier van leren door observatie, een manier waarbij de leerling zelf bepaalt wat hij of zij wil leren en dit op hele efficiënte wijze tot zich neemt tot in de diepste vezels van z’n wezen.

Bij mijn volk zal zo’n vorm van discipline een kind tegenhouden geestelijk te groeien. — Mini Aodla Freeman

Ongedwongen

De manier van observeren met open aandacht verschilt wezenlijk van de vorm van observatie die wij nu kennen in onze moderne Europees/Amerikaanse samenleving én van de vormen van concentratie die op onze scholen worden verwacht.

Een kind in een klaslokaal zal worden geacht z’n open aandacht juist uit te zetten. Het dient zich te focussen op één ding en alles daarbuiten uit te bannen uit het veld van aandacht. Het mag niet in de gaten houden wat er om zich heen gebeurt, maar moet z’n aandacht juist verkleinen naar één bepaald focuspunt. Een punt dat het niet zelf uitzocht, maar dat iemand anders aan hem opdringt.

Een kind in een klaslokaal zal worden geacht z’n open aandacht juist uit te zetten.

Inuït auteur Mini Aodla Freeman was het meest verrast door kinderen toen zij voor het eerst naar het zuiden reisde vanaf de Noordpool. “Ze mochten niet normaal zijn, zoals de kinderen in mijn cultuur zijn: vrij om te bewegen, om vragen te stellen, vrij om hardop te denken en vooral vrij om op te merken wat ze helpt te groeien. Bij mijn volk zal zo’n vorm van discipline een kind tegenhouden geestelijk te groeien, het zal het gevoel van interesse doden.” En: “Als je een kind zo dwarsboomt op jonge leeftijd, zal het later niet meewerken en opstandig worden”, zegt Freeman (komt dat je niet bekend voor?). Deze visie vindt men terug in culturen over de hele wereld, in delen van Midden- en Zuid-Amerika, delen van Afrika, India, Azië, Papoea-Nieuw-Guinea, etc.

Zou ons leren niet altijd gebaseerd dienen te zijn op het ethische principe van niet-interfereren en het recht van alle mensen om hun eigen keuzes te maken, die op hun beurt natuurlijk ook niet interfereren met een ander, zoals bij leren door observatie met open aandacht het geval is?

En zou leren niet altijd gebaseerd moeten zijn op het ethische principe van toestemming en het recht van alle mensen om vrij van geweld en de dreiging van geweld te zijn?

De geest zelf is wild en eigenzinnig en moet zelf z’n aandacht willen richten op de wereld, uit eigen beweging.

En als kinderen leren dat dominantie, autoriteit, opdringen zonder toestemming en dreigen met geweld en straf normaal zijn binnen de context van onderwijs, zou dit dan niet een genormaliseerd onderdeel van de belevingswereld worden van degenen die (later) ook de macht hebben en hanteren?!

Een staat van open aandacht kan niet worden afgedwongen. Het kan alleen uit iemands eigen beweegredenen worden bereikt. De geest zelf is wild en eigenzinnig en moet zelf z’n aandacht willen richten op de wereld, uit eigen beweging.

Steen

We weten zelf niet altijd meer hoe onze kinderen natuurlijk leren omdat we zelf ook in een stenen wereld zijn opgegroeid. We zijn niet meer geschikt om zomaar te worden vrijgelaten in de wilde natuur, zoals een jong dier dat te lang in een kooi heeft gezeten niet meer in staat is om te overleven in het wild. De wereld is een vreemde plek geworden, ons niet meer bekend. En dit is wat we nu zelf weer doen met onze kinderen…of kan het ook anders?

De revolutie zal niet plaatsvinden in een klaslokaal…

De wilde natuur ingaan is een voorwaarde om de wereld te behouden. Ga naar buiten!

– met vrij vertaalde passages uit On the Wildness of Children van Carol Black –

The post Open aandacht appeared first on OERmoeders van Nu.

Er zijn onderzoeken die uitwijzen dat lezen een therapeutische werking heeft (het helpt je kind en jou om over je eigen situatie na te denken en het in ander daglicht te zien). Lezen vermindert stress, verbetert sociale vaardigheden, helpt het concentratievermogen en het kan helpen je geheugen te trainen. Ook schijn je er toleranter van te worden; je opent je brein voor nieuwe ideeën en zienswijzen. Ook vermindert het je behoefte aan zekerheid en vaste waarden.

Je kan niet vroeg genoeg beginnen. Als je baby nog maar een paar weken is, kun je al beginnen met voorlezen. Je stem brengt je baby veiligheid en hij leert al klanken herkennen. Dit is goed voor zijn taalgevoel. Kinderen die vanaf jongs af aan worden voorgelezen hebben een ontelbaar groter woordenschat dan kinderen die niet of weinig worden voorgelezen. Lezen is een van de beste manieren om de taalontwikkeling te bevorderen en door interactie met het kind ook zijn mondelinge taalvaardigheid te stimuleren.

Hier vind je een inspirerende kinderboekenlijst.

The post Lezen appeared first on OERmoeders van Nu.

Tekenen is hun aangeboren, universele taal waarmee ze zich in de wereld kunnen zetten: hier ben ik!

Jazeker! Want dat is kennelijk wat je kind op dit moment bezig houdt, dus is het belangrijk. Door kinderen te laten voelen dat hun tekening belangrijk is, laat je merken dat ze zélf belangrijk zijn. Ze voelen zich gezien, ze mogen er zijn. En door de tekening te bevragen en er samen over te praten, voelen kinderen zich ook nog begrepen.

Toen hebben de grote mensen me aangeraden mij niet meer met tekeningen van open of dichte boa’s te bemoeien, maar liever aan aardrijkskunde, geschiedenis, rekenen en taal te doen. Zo kwam het dat ik op zesjarige leeftijd een schitterende schildersloopbaan liet varen.  ~ De kleine prins – Antoine de Saint-ExupéryBest

Best vreemd eigenlijk, dat in onze samenleving de nadruk ligt op allerlei cognitieve vaardigheden en dat we maar zo weinig aandacht besteden aan tekentaal. Terwijl het allebei zo belangrijk is voor gezonde hersenen en dus voor gezonde kinderen. In het boek ‘Het hele brein, het hele kind’ van D.J. Siegel en T.P. Bryson, wordt de werking van het brein zeer duidelijk uitgelegd en het belang van de samenwerking tussen de linker- en rechterhersenhelft benadrukt. Kort gezegd bevinden logica en taal zich in onze linkerhersenhelft en creativiteit en gevoelens in onze rechterhersenhelft. In een maatschappij waarin met name de linkerhersenhelft gestimuleerd wordt, kunnen kinderen (en later volwassenen) uit balans raken, met alle gevolgen van dien.

In een maatschappij waarin met name de linkerhersenhelft gestimuleerd wordt, kunnen kinderen (en later volwassenen) uit balans raken, met alle gevolgen van dien.

Lekker je kinderen laten tekenen dus! Je kunt ze naar wens regelmatig een papier met (ecologische) krijt of potloden aanbieden. En je laten verrassen door hun talenten en hun belevingswereld! Probeer een beoordeling op het resultaat en het verstandelijke te vermijden. Dus niet: ooh wat mooi! Of: wat heb je gemaakt? Maar richt je op het proces. Dus in de trant van: wow, wat heb jij lekker zitten tekenen! Op die manier blijft het om het plezier gaan en niet om het resultaat.

Probeer een beoordeling op het resultaat en het verstandelijke te vermijden. Maar richt je op het proces.

Wil je meer weten, dan kun je contact opnemen met tekendocent Anna Verhoeven.

The post Het belang van tekenen appeared first on OERmoeders van Nu.

Eigenlijk zouden we wellicht net als vroeger onze kinderen de hele dag buiten laten spelen en als ze wel binnen zijn, ze met heel minimalistisch speelgoed laten spelen. Dit kan nog steeds zoals bijvoorbeeld ‘The boys without toys.’ Kinderen die ‘minimalistisch’ zijn opgegroeid zijn over het algemeen reuze innovatief en ontwikkelen zich optimaal. Tegenwoordig leven we nou eenmaal in een andere omgeving en we kunnen wellicht ook wat gebruik maken van het mooie educatieve materiaal dat er is tegenwoordig. Wel in mate en met dosering en zo creatief mogelijk graag.

Hoe doe je dat?

Het spelmateriaal kan bijvoorbeeld in laden, kasten of dozen opgeborgen zijn of je kan verschillende hoeken in de ruimte creëren. En het liefst gedoseerd en dus niet alles in een ruimte aanbieden. Een groot gedeelte van het spelmateriaal kan opgeborgen blijven en vervolgens regelmatig gewisseld worden.

Wel in mate en met dosering en zo creatief mogelijk graag.

Het spelmateriaal dat je aanbiedt is het liefst zo neutraal mogelijk. In die zin dat je er verschillende dingen mee kunt doen en dat het niet perse voor alleen jongens of meisjes is. Zo kan je kind het meest vrij spelen en alle mogelijkheden van het leven ontdekken en zijn fantasie optimaal ontwikkelen.

Ideeën om structuur in spel aan te bieden

• Algemeen: Samen met je kind opruimen als je kind gespeeld heeft of als het met iets nieuws wil gaan spelen, kan veel rust geven. Zo kan er elke keer weer met een schone lei begonnen worden. En zo loop je niet de kans dat je kind niet weet wat het moet kiezen, omdat het overprikkeld raakt. Maak een feestje/spelletje van opruimen.
• De kartonnen doos: die doet het altijd goed voor de creativiteit en heeft grenzeloze mogelijkheden! Ook een bolletje wol of touw kan prachtige kunstwerken tevoorschijn toveren.
• Een keukentje: liefst zo neutraal mogelijk, zodat er ook op geklommen kan worden en verstoppertje in gespeeld. Een keukentje kan uren lang bak- en kookplezier brengen, het liefst met zo echt mogelijk (al dan niet in miniformaat) keukengerei en liever geen plastic. Maar het kan ook een winkeltje zijn of bij een restaurant horen. Vooral kastjes/deurtjes/lades waar je dan iets in kunt doen en weer uit kunt halen werken goed.
• Een collectie-doos: kinderen houden over het algemeen van verzamelen en ordenen. Laat ze bijvoorbeeld mooie stenen, schelpen en (zelfgemaakte) sieraden verzamelen in een mooi doosje of etui (misschien ook wel zelf gemaakt?).
• Een altaar: om aandacht te geven aan dingen die belangrijk zijn voor jullie als gezin. Je kunt er foto’s neerzetten, spullen van het seizoen op verzamelen, kaarsjes en lekkere geurtjes laten branden, zelfgemaakte knutsels. Om zo er extra aandacht te geven en even stil te staan bij wat er is.
• Een (tipi)tentje en/of leeshoekje: Kinderen houden van verstopplekjes en knusse hoekjes. Om verschillende plekjes voor ze te creëren, een plek om te spelen, maar ook een plek om terug te trekken en even uit te rusten. Het is erg belangrijk voor elk kind om thuis ergens een plekje te hebben waar het zich kan terugtrekken. Een grote lap katoen doet het ook vaak goed, om zelf een hoekje ergens te creëren.
• Een mand met lappen stof, dekens, sjaals en andere (verkleed)spullen: Ook hier geldt weer, het liefst zo neutraal mogelijk. We bieden liever wat mooie lappen om zelf een prinse(sse)jurk te maken, dan er een aan te bieden die al kant en klaar is. Creativiteit en fantasie voorop!
• Sensory-board (tof om zelf te maken!) voor baby en dreumes, maar ook voor grotere kindjes.

Lees in de stukjes ‘Speelgoed en spelletjes’ en ‘Ik verveel me’ over overprikkeling en tips voor het aanschaffen van materiaal.

The post Chaos en structuur appeared first on OERmoeders van Nu.

Onze kinderen zijn van de ‘ik heb niks te doen’ generatie, terwijl ze een groter aanbod van materiaal om zich heen hebben dan ooit! Dit alleen al geeft te denken… Door de overprikkeling van schreeuwend, voorgekauwd speelgoed en flikkerende beeldschermen, vinden kinderen het vaak heel erg lastig om te kiezen voor sober speelgoed, terwijl dat eigenlijk het beste is voor hun eigen ontwikkeling; voor de fantasieprikkeling, creativiteit, vindingrijkheid en hun zelfrespect.

Een overvloed van speelgoed en beeldschermen is funest voor het vermogen van het kind om creatieve besluiten te nemen. Het kan niet beslissen wat het zal gaan doen, omdat het aanbod hem of haar teveel opties aanreikt en geen mogelijkheden biedt om zelf ermee te doen wat het het liefst wil doen. Dus trekt het zich terug uit de chaos en zegt: “ik verveel me, ik heb niks te doen!”

“Een overvloed van speelgoed en beeldschermen is funest voor het vermogen van het kind om creatieve besluiten te nemen.”

Aanbod

Ook het soort speelgoed speelt mee. Dimensionaal speelgoed (iets wat maar 1 functie heeft, bijvoorbeeld: een brandweerauto) kan maar voor 1 ding gebruikt worden. Terwijl multidimensionaal speelgoed het ‘magisch’ improviseren stimuleert, omdat je er meerdere dingen mee kan doen. Hierdoor slaat de verveling ook minder gauw toe. Door de magie van improviseren oefenen kinderen hun verbeelding, initiatief, creativiteit, intelligentie, vindingrijkheid en zelfstandigheid. Ze oefenen terloops ontdekkingen en uitvindingen, wat de basis van wetenschap is. In de geschiedenis van de mens heeft de kunst van het improviseren altijd een belangrijke rol gehad.

“Door de magie van improviseren oefenen kinderen hun verbeelding, initiatief, creativiteit, intelligentie, vindingrijkheid en zelfstandigheid.”

Ook goed bedoelde georganiseerde sporten en activiteiten door volwassenen, zijn niet altijd zinvol voor de ontwikkeling van kinderen. Ze leren over het algemeen veel meer van spontaan ontstane wedstrijdjes met buurtkinderen. Ze kunnen hier op allerlei gebieden hun creativiteit meer in kwijt en bovendien worden initiatief en vindingrijkheid meer geprikkeld.

Lees hier verder over hoe en welk ‘speelgoed’ je kan aanbieden zonder dat je kinderen ‘overprikkeld’ raken.

The post Ik verveel me!​ Over overprikkeling appeared first on OERmoeders van Nu.

Het echte leven zal ze veel meer leren dan duizenden films en games bij elkaar.

Het echte leven zal ze veel meer leren dan duizenden films en games bij elkaar. We leren nu eenmaal meer door te doen en minder door te kijken. Er zijn zeker wel dingen die het kind kan leren door games en tv kijken, maar we kunnen ze er ook iets mee ontnemen. Ze missen hiermee namelijk de mogelijkheid om zich volledig in het echte leven te ontwikkelen en de momenten van verveling (waaruit creativiteit kan ontstaan) te exploreren. Door onze kinderen teveel bloot te stellen aan beeldschermen ontnemen we ze dus de kans om hun creatieve krachten en fantasie optimaal te prikkelen. Een grote valkuil is om bij verveling een filmpje aan te bieden, terwijl juist het vervelen goed is om in een creatief proces te komen, om zelf initiatief te tonen en zichzelf te vermaken.

Wel of niet?

Er zijn ouders die ervoor kiezen om hun kinderen tot hun twaalfde geen beeldschermen aan te bieden. Er zijn meerdere voorbeelden van deze kinderen (om maar niet te spreken van iedereen die momenteel ouder is dan 50 plus) die zich prachtig ontwikkelen. Sterker nog, het zijn erg vindingrijke types over het algemeen. Lees hierover: the boy with no toys en wat er gebeurt als ze geen beeldscherm aangeboden krijgen.

Every minute spent in front of a screen is a minute not actively engaged in the world, and in life.

Ook op de Waldorfscholen worden ouders gevraagd om hun kinderen thuis geen beeldscherm aan te bieden: “One of the core values of Waldorf Education is that young children learn best by being in the world – actively working with their bodies, their hands, their will forces, and with direct interaction with other people – be it their teachers, parents, siblings, classmates, and neighborhood friends. Every minute spent in front of a screen is a minute not actively engaged in the world, and in life. We ask kindergarten parents to commit to no screen time for their children in their homes, and for our students in grades 1-8 to have no screen time on school nights, and minimal thereafter….Currently, my 16 year old son is beginning to compose music, my daughter is an avid reader and writes short stories, and they both love to play board games. I believe the best family decision my husband and I made was to eliminate screens from my children’s childhood and from our family’s home life. The payoffs are immeasurable.”

Er zijn veel ouders die er voor kiezen om (in beperkte mate) toch een beeldscherm aan te bieden, omdat ze hun kinderen zich geen vreemde eend in de bijt willen laten voelen. En omdat ze geloven dat een beperkte mate ze kan helpen zich voor te bereiden op onze maatschappij waarin beeldschermen nu eenmaal veel voorkomen. Op een zekere leeftijd zullen ze zeer waarschijnlijk hoe dan ook met een scherm in aanraking komen en het is wellicht praktisch als ze dan al een (gezonde) relatie hebben met het gebruik ervan.

Hoe en wat we dingen aanbieden is wél van invloed.

Er is, grappig genoeg, ook een geval bekend van een gezin dat hun kinderen binnenshuis opvoedden, vooral omdat ze de plek waar ze (tegen hun zin) woonden niet geschikt vonden voor kinderen om in op te groeien. Om hun kinderen toch kennis te laten maken met ‘de wereld’ hadden ze, vanuit hun veilige thuishaven, de toegang tot een televisietoestel met een enorme verzameling films (dus geen directe kabelverbinding met het nieuws). Deze kinderen hebben dus heel wat films bekeken in hun leven, maar het er wonderbaarlijk vanaf gebracht. Ze groeiden op tot mensen met een heel eigen kijk op de wereld en maatschappij, waarbij ze anderen in hun waarde laten en buitengewoon goed in staat zijn om hun eigen keuzes te maken op basis van hun eigen intuïtie, gevoel en vertrouwen. Hun levensverhaal is te zien in deze docu: The Wolfpack. Dus we hoeven ook niet per se bang te zijn dat we ze verpesten bij wat beeldscherm-uurtjes. Hoe en wat we dingen aanbieden is wel van invloed. Daarmee geven we de boodschap aan onze kinderen.

Andere redenen

Verder kun je letten op wifi/draadloze-straling waar het kind mee in aanraking komt. Er zijn meerdere onderzoeken die uitwijzen dat die straling (hoe intenser hoe meer) schadelijke gevolgen kan hebben. Een artificiële straling heeft een onnatuurlijke frequentie voor het lichaam, en het kan daarom niet altijd goed verwerkt worden door het lichaam. Er zijn onderzoeken die laten zien dat artificiële straling bijvoorbeeld (negatieve) invloed heeft op de hersenontwikkeling van jonge kinderen. Er zijn (Europese) landen, zoals Frankrijk en Oostenrijk, waar het gebruik van onder andere wifi straling en mobiele telefoons op basisscholen daarom ook niet mag. Voor de zekerheid kun je er dus voor kiezen om internet via de kabel te hebben en geen ipads en telefoons (alleen via vliegtuigstand) in de buurt van je kind te gebruiken.

Je eigen leven

Verder nodigen we je uit om bij jezelf eens na te gaan hoeveel tijd je besteedt aan het volgen van de levens van anderen; op televisie, computer of telefoon. Vergelijk dat eens met de tijd waarin je zelf kiest om iets te doen voor jezelf en je eigen leven te leven en verdiepen…

Hoe zou het zijn als je meer van die waardevolle tijd voor jezelf en voor je gezin zou nemen? Om ‘s avond geen tv aan te zetten en je telefoon op stil? En samen iets anders te doen? Zoals een massage-avond, een gezelschap spel of een boswandeling met zonsondergang?

We sluiten af met een artikel waarin een aantal grote makers van computers en dergelijke, zoals Steve Jobs vertellen over waarom ook zij juist hun kinderen beperken in hun ‘screentijd’.

The post Beeld(be)scherm(ing) appeared first on OERmoeders van Nu.

Waar voldoet ‘verantwoord’ speelgoed aan?

Speelgoed bevat het liefst 1 of meerdere van de volgende eigenschappen:

• Het biedt een groot aantal creatieve mogelijkheden, het kan vele dingen zijn in plaats van één ding (multidimensionaal dus).

• Het stimuleert de vingervaardigheid, het kan uit elkaar worden gehaald en in elkaar gezet, dit stimuleert creativiteit.

• Het is duurzaam, zie ook natuurlijke materialen.

• Het is geslachtsloos, hoe vrijer kinderen de mogelijkheden van het leven mogen verkennen, des te beter zullen ze later beslissingen kunnen nemen.

Denk aan bijvoorbeeld: houten blokken, lego, kapla, natuurlijke klei, vingerverf, Grimm’s regenboog, een rockerboard, bouwkarton, krijtjes, schaar, kegelpopjes. Ook poppen, keukentjes en treinbanen kunnen prima, maar hou het zo neutraal mogelijk. Verkleedkleren, het liefst zelfgemaakt met sjaals, lappen stof en dergelijk in plaats van gekunsteld gekocht.

Ook materiaal om het ‘echte leven’ na te doen en te oefenen zoals (echt!) huishoudelijk materiaal en een (echte!) gereedschapskist met inhoud zijn erg ‘verantwoord’. Het is natuurlijk om alvast te willen oefenen met de gereedschappen die je ‘nodig’ hebt als je zelf volwassen bent. En probeer plastic speelgoed zoveel mogelijk te vermijden, niet alleen vanwege de beleving, maar ook vanwege de mogelijke gifstoffen die er in verwerkt zitten.

Zelf doen en maken

Een kind dat zijn eigen speelgoed maakt, leert niet alleen zichzelf te vermaken, maar oefent ook zijn onafhankelijkheid, zelfstandigheid, initiatief, vindingrijkheid, oog-handcoördinatie, intelligentie, verbeelding, prestatiedrang, creativiteit en dus zelfrespect.

Dit geldt ook voor het zelfstandig spelen in het algemeen. Geef je kind de mogelijkheid om in zijn eigen chaos weer zelf structuur te maken, door de manier waarop je materiaal aanbiedt. Lees hier meer daarover.

Samen met je kind spelen kan erg gezellig zijn, maar let op dat je niet te veel invult. Als jij bijvoorbeeld een puzzelstukje voor hem legt, ontneem je hem de kans om zelf die verbindingen in zijn hersenen aan te maken!

Gevaren?

Je kunt je kind ook al van kleins af aan laten spelen met zaken die in onze maatschappij vaak aangeduid worden als ‘gevaarlijk’, zoals water, vuur en hoogtes. Je kent je eigen kind het best en weet waarschijnlijk precies wat al wel en wat nog net niet handig is om echt mee te laten spelen/te laten doen.

Sommigen van ons laten hun kinderen vanaf een maand of 8 al uit een glas drinken en spelen/experimenteren met een mes of schroevendraaier en laten hun kinderen klimmend ontdekken vanaf dat ze kunnen kruipen.

Een kind moet van jongs af aan dit vertrouwen krijgen van zijn ouders opdat het ook daadwerkelijk op zichzelf gaat vertrouwen. Dit vanuit de filosofie van Jean Liedloff, die groot voorstander is van kinderen al van jongs af aan te laten vertrouwen op hun eigen intuïtie, hun innerlijk weten, hun continuüm, en zó zelfverzekerde kinderen te creëren. Het vergt wel een oefening in het loslaten van je eigen angsten en te leren om vertrouwen te geven aan je kind.

The post Speelgoed en spelletjes appeared first on OERmoeders van Nu.

Spel biedt de vaardigheden die een kind nodig heeft om een volledig bekwaam mens te worden. Spelen is een multidimensionale ervaring waarbij motorische, sensorische en cognitieve vaardigheden gestimuleerd worden.

Voldoende ongestructureerde speeltijd is van belang voor de ontwikkeling van een volledig ontwikkelde persoonlijkheid en van gezonde sociale vaardigheden. Kinderen kunnen in spel de wereld veilig verkennen en leren begrijpen. Door met hun fantasie te spelen krijgen kinderen inzicht in dingen die anders verwarrend kunnen zijn.

Ook helpt spelen de stress te verminderen en een gevoel van humor te ontwikkelen. Spel is een middel tot zinvol leren. Door te spelen stellen kinderen vragen, verkennen ze hun omgeving, leren ze essentiële probleemoplossende vaardigheden, oefenen ze maatschappelijke rollen en versterken ze vele capaciteiten waarmee ze hun potentieel kunnen verwezenlijken.

Lees hier of hier verder over het aanbieden van spel.

The post Belang van spelen appeared first on OERmoeders van Nu.